Thứ Ba, 25 tháng 10, 2022

Thiên hạ ngu, thiên hạ mù

Heinrich Heine   



Thiên hạ ngu, thiên hạ mù thật,
Ngày ngày qua càng nhạt nhẽo thêm!
Cô bé xinh, họ nói về em:
Rằng tính nết em không đứng đắn.

Thiên hạ ngu, thiên hạ mù hẳn,
Và họ sẽ luôn nhìn nhận em sai;
Họ đâu biết nụ hôn em sao ngọt
Và cháy nồng lan tỏa ngất ngây.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Die Welt ist dumm, die Welt ist blind

Heinrich Heine

Die Welt ist dumm, die Welt ist blind,
Wird täglich abgeschmackter!
Sie spricht von dir, mein schönes Kind:
Du hast keinen guten Charakter.

Die Welt ist dumm, die Welt ist blind,
Und dich wird sie immer verkennen;
Sie weiß nicht, wie süß deine Küsse sind,
Und wie sie beseligend brennen.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.

Tranh của Pierre Bonnard (1867-1947): Họa sĩ Hậu Ấn tượng Pháp.

Thứ Sáu, 21 tháng 10, 2022

Khắp nơi

Joachim Ringelnatz        


Nơi nơi là xứ cổ tích
Sự sống ở khắp mọi miền
Nơi cô tôi đi nịt tất
Như nơi đâu đó sát bên.

Khắp nơi là bóng tối đêm
Trẻ con trở thành người bố.
Ấy chỉ năm phút sau đó
Có gì chết một quãng thôi.
Sự vĩnh hằng ở muôn nơi.

Nếu anh thổi vào ốc sên
Nó rụt vào vỏ tức khắc,
Nhúng nó vào rượu cô-nhắc
Nó thấy lũ chuột trắng phau.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Joachim Ringelnatz

Überall

Überall ist Wunderland
Überall ist Leben
Bei meiner Tante im Strumpfenband
wie irgendwo daneben.

Überall ist Dunkelheit
Kinder werden Väter.
Fünf Minuten später
stirbt sich was für einige Zeit.
Überall ist Ewigkeit.

Wenn Du einen Schneck behauchst
Schrumpft er ins Gehäuse,
Wenn Du ihn in Kognak tauchst,
Sieht er weiße Mäuse.

Chú thích của người dịch:

Joachim Ringelnatz (1883-1934): Nhà thơ, nhà văn, diễn viên kịch cabaret, họa sĩ. Nhiều tác phẩm hài hước, hí lộng, và biểu hiện của ông còn được độc giả hôm nay biết đến và yêu thích.

Tranh của Joan Miró (1893-1983): Họa sĩ, nhà đồ họa, điêu khắc và nhà làm gốm Tây Ban Nha.

Thứ Bảy, 8 tháng 10, 2022

Sự tươi mát mùa hè

Joachim Ringelnatz     



Hãy gẩy một lọn mây khỏi quầng mây trắng,
Mây sải bước qua bầu trời nắng.
Hãy điểm trang chiếc mũ tháp tùng anh,
Bằng một nhánh lúa xanh.

Hãy lười biếng náu mình trong um tùm cỏ lá
Vì nó làm ta lâng lâng khoái trá.
Và nếu anh là kẻ thổi kèn harmonica
Giắt theo chiếc nào, chơi ngay khúc nhớ ra.

Hãy để những giai điệu của anh đánh lái
Khỏi khúc đàn mây tang tính buông trao.
Hãy quên mình đi. Tư duy của anh vậy
Chẳng nên hơn cú nhảy của cào cào.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Sommerfrische

Joachim Ringelnatz

Zupf dir ein Wölkchen aus dem Wolkenweiß,
Das durch den sonnigen Himmel schreitet.
Und schmücke den Hut, der dich begleitet,
Mit einem grünen Reis.

Verstecke dich faul in der Fülle der Gräser.
Weil`s wohltut, weil`s frommt.
Und bist du ein Mundharmonikabläser
Und hast eine bei dir, dann spiel, was dir kommt.

Und lass deine Melodien lenken
Von dem freigegebenen Wolkengezupf.
Vergiss dich. Es soll dein Denken
Nicht weiter reichen als ein Grashüpferhupf.

Chú thích của người dịch:

Joachim Ringelnatz (1883-1934): Nhà thơ, nhà văn, diễn viên kịch cabaret, họa sĩ. Nhiều tác phẩm hài hước, hí lộng, và biểu hiện của ông còn được độc giả hôm nay biết đến và yêu thích.

Tranh của họa sĩ cùng thời với nhà thơ. ND chưa tìm lại được tên.

Chủ Nhật, 2 tháng 10, 2022

Lá rũ

Hermann Hesse   



Từng nụ bông muốn thành trái quả
Mỗi ban mai muốn hóa chiều đêm,
Không vĩnh hằng nào ngụ ở trần gian
Hơn biến thiên, và sự đào thoát.

Cả mùa hè đẹp nhất cũng muốn
Một bận cảm thu và sự úa tàn.
Nếu gió muốn bắt mi đi mất,
Lá ơi, hãy nín lặng kiên gan.

Hãy chơi trò của mình và đừng kháng cự,
Để trò chơi lặng lẽ xảy ra.
Hãy để gió bứt mi khỏi cuống
Cuốn nâng mi bay trở lại nhà.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Welkes Blatt

Hermann Hesse

Jede Blüte will zur Frucht,
Jeder Morgen Abend werden,
Ewiges ist nicht auf Erden
Als der Wandel, als die Flucht.

Auch der schönste Sommer will
Einmal Herbst und Welke spüren.
Halte, Blatt, geduldig still,
Wenn der Wind dich will entführen.

Spiel dein Spiel und wehr dich nicht,
Laß es still geschehen.
Laß vom Winde, der dich bricht,
Dich nach Hause wehen.

Chú thích của người dịch:
Hermann Hesse: (Hermann Karl Hesse, cũng dưới bút danh Emil Sinclair, 1877 - † 1962) nhà văn, nhà thơ và họa sĩ. Ông nổi tiếng thế giới với những tác phẩm văn xuôi Siddhartha hoặc Steppenwolf (Sói thảo nguyên) cũng như với những bài thơ như bài Stufen (Những bậc thang). Năm 1946 Hesse nhận giải thưởng Nobel văn chương và Huân chương Pour le mérite của Viện Hàn lâm Nghệ thuật.
Tiểu sử: Hermann Hesse sinh ngày 02 tháng 7 năm 1877 tại Calw, Württemberg. * Học trường Latin ở Calw và học trường dòng tại tu viện Maulbronn, nhưng bỏ học sau vài tháng. * Sau khi học hết bậc phổ thông, học thợ cơ khí đồng hồ, nghề bán sách và sáng tác văn học. * Năm 1899 xuất bản tập thơ đầu tiên Những bài ca lãng mạn. * Hoàn thành tiểu thuyết mang lại thành công nghề nghiệp Peter Camenzind (1904). * Kết hôn với Mari Bernouli người Thụy sĩ và chuyển đến Gaienhofen, một vùng hẻo lánh ở Bodensee. * 1911 tiến hành một chuyến du hành Đông Á. * Từ 1912 sống tại Bern. * Năm 1919 xuất bản tiểu thuyết nổi tiếng Demian, cũng trong năm đó ông chuyển về sống một mình tại Montaglona (Tessin).* Ly hôn và kết hôn với Ruth Wenger. * Tác phẩm danh tiếng nhất của ông Steppenwolf xuất bản vào năm 1927, nhân dịp sinh nhật tuổi 50. * Năm 1931 kết hôn lần thứ ba với Ninon Dolbin. * 1924 trở thành công dân mang quốc tịch Thụy Sĩ. * Trong thế chiến II, năm 1943 ông hoàn thành tác phẩm Das Glasperlenspiel. * Năm 1946 Nhận giải thưởng Nobel văn chương. * Hermann Hesse mất tại Montaglona ngày 09.08.1962.
Tác phẩm:
Thơ:
– Những bài ca lãng mạn (Romantische Lieder, 1899), thơ
– Thơ (Gedichte, 1902), thơ
– Trên đường (Unterwegs, 1911), thơ
– Thơ của người họa sĩ (Gedichte des Malers, 1920), thơ
– Thơ tuyển (Ausgewählte Gedichte, 1921), thơ
– Khủng hoảng: Nhật ký (Krisis : Ein Stück Tagebuch, 1928), thơ
– Sự an ủi của đêm (Trost der Nacht, 1929), thơ
– Thơ mới (Neue Gedichte, 1937), thơ
– Thơ (Gedichte, 1942), thơ
Văn xuôi:
- Peter Camenzind (1904), tiểu thuyết, Tuổi trẻ và cô đơn, Vũ Đình Lưu dịch.
- Dưới bánh xe lăn (Unterm Rad, 1906), tiểu thuyết.
- Tuổi trẻ băn khoăn (Demian, 1917), truyện dài, Hoài Khanh dịch.
- Siddhartha (1920), tiểu thuyết được Phùng Khánh và Phùng Thăng dịch dưới tiêu đề Câu chuyện dòng sông.
- Sói thảo nguyên (Der Steppenwolf, 1927), tiểu thuyết.
- Đôi bạn chân tình (Narziss und Goldmund), Vũ Đình Lưu dịch.
- Hành trình về Phương Đông (Die Morgenlandfahrt, 1932), tiểu thuyết.
- Trò chơi hạt cườm pha lê (Das Glasperlenspiel, 1943), tiểu thuyết.

Tranh của Tranh của Isaak Iljitsch Lewitan (1860-1900): Họa sĩ người Nga- Do thái.

Làm gì đây với Pushkin

Marcel Reich-Ranicki        Mới đây ông hứa nói cho chúng tôi nghe ít nhiều về Pushkin và Chekhov. Chúng tôi chờ đấy. Heinz Bode từ Leipzig ...