HORTENSE

Heinrich Heine (1797-1856)    

  

Tranh © Peter Paul Rubens (1577-1640)

IV.

Nàng nói :

Một cây trong vườn đẹp xinh
Một trái táo treo trên tán,
Ở trên cành một con rắn
Nằm cuộn vòng, khiến cho tôi
Nhìn chăm chăm mãi chẳng thể rời
Khỏi mắt rắn ngọt ngào mơn trớn
Và rin rít mới sao rùng rợn
Và rủ rê như hạnh phúc mĩ miều.

Nàng khác nói :

Đó trái quả của cuộc đời
Hãy nếm sự ngọt ngào,
Và mi đã không vô vọng
Từng sống suốt cả cuộc đời!
Con bồ câu ngoan đạo, bé ơi
Đừng run, hãy một lần nếm thử!
Nghe tôi khuyên, và tin đi chứ
Điều gì bà cô thông thái nói ra.

V.

Tôi tấu lên những giai điệu mới
Trên cây đàn tranh mới lên dây.
Văn bản cũ. Ấy lời Salomo nói
Rằng đàn bà là giống chua cay.

Cô ả không chung tình với bạn,
Không thủy chung với đấng phu quân,
Bi thương là những giọt vang cuối
Trong chiếc cúp vàng của ái ân.

Huyền sử đó vậy là sự thực
Về lời nguyền tội lỗi tối đen,
Con rắn kia sửa soạn cho em
Đúng y chang như trong sách cũ.

Trườn trên bụng, hỏi con rắn có
Còn ngóng nghe trong mọi bụi cây.
Nay còn nếm cùng em như thuở,
Em còn ham nghe nó rít quanh đây.

Ôi, trời trở lạnh và tăm tối
Quạ nháo nhác bay quanh mặt trời
Và la lối. Tình yêu và hứng thú
Giờ chôn sâu dưới đất muôn đời.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Hortense từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 6 đoạn đánh theo số La mã.

HORTENSE

Heinrich Heine (1797-1856)

IV.

Sie spricht:

Steht ein Baum im schönen Garten
Und ein Apfel hängt daran,
Und es ringelt sich am Aste
Eine Schlange, und ich kann
Von den süßen Schlangenaugen
Nimmer wenden meinen Blick,
Und das zischelt so verheißend,
Und das lockt wie holdes Glück!

Die andere spricht:

Dieses ist die Frucht des Lebens,
Koste ihre Süßigkeit,
Daß du nicht so ganz vergebens
Lebtest deine Lebenszeit!
Schönes Kindchen, fromme Taube,
Kost einmal und zittre nicht –
Folge meinem Rat und glaube,
Was die kluge Muhme spricht.

V.

Neue Melodieen spiel’ ich
Auf der neugestimmten Zitter.
Alt ist der Text! Es sind die Worte
Salomos: Das Weib ist bitter.

Ungetreu ist sie dem Freunde,
Wie sie treulos dem Gemahle!
Wermuth sind die letzten Tropfen
In der Liebe Goldpokale.

Also wahr ist jene Sage
Von dem dunklen Sündenfluche,
Den die Schlange dir bereitet,
Wie es steht im alten Buche?

Kriechend auf dem Bauch, die Schlange,
Lauscht sie noch in allen Büschen,
Kos’t mit dir noch jetzt wie weiland,
Und du hörst sie gerne zischen.

Ach, es wird so kalt und dunkel!
Um die Sonne flattern Raben,
Und sie krächzen. Lust und Liebe
Ist auf lange jetzt begraben.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Lời phán xử của Salomon - Tranh của Peter Paul Rubens (1577-1640): Họa sĩ Vlandeeren.

HORTENSE

Heinrich Heine (1797-1856)       

Tranh của ©® Giovani Segantini (1858-1899)

III.

Trong những giấc mơ ban ngày,
Lúc anh thao thức ban đêm,
Thường trong hồn anh văng vẳng
Tiếng cười yêu nhất của em.

Nhớ ở Montmorency chứ?
Em cưỡi lừa phóng như bay,
Từ cái yên ngồi cao vói,
Em lao xuống một bụi gai.

Con lừa đứng nguyên đủng đỉnh
Bắt đầu chén những búi gai -
Anh chẳng bao giờ một mai
Quên tiếng em cười yêu dấu.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Hortense từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 6 đoạn đánh theo số La mã.

Hortense

Heinrich Heine (1797-1856)

III.

In meinen Tagesträumen,
In meinem nächtlichen Wachen,
Stets klingt mir in der Seele
Dein allerliebstes Lachen.

Denkst du noch Montmorencys,
Wie du auf dem Esel rittest,
Und von dem hohen Sattel
Hinab in die Disteln glittest?

Der Esel blieb ruhig stehen,
Fing an, die Disteln zu fressen –
Dein allerliebstes Lachen
Werde ich nie vergessen.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Giovani Segantini (1858-1899).

HORTENSE (Thơ Heinrich Heine)

Heinrich Heine (1797-1856)   

Tranh© Gustav Klimt (1862-1918): Họa sĩ Áo

I.

Có thời tôi tin, mọi cái hôn, tất thẩy,
Một người đàn bà lấy và cho ta,
Thông qua những an bài số phận,
Với ta là tiền định xa xưa.

Tôi đón những nụ hôn cứ thế
Hôn nghiêm trang, ở trong cái thời,
Như thể tôi phải thực hiện cho đời
Những hành động thuộc về thiết yếu.

Giờ tôi biết, cũng như nhiều thứ
Cái hôn kia là quá dư thừa
Lòng dạ vô tư, tôi hôn bừa,
Trong thừa mứa, không tin gì cả.

II.

Hai đứa ta đứng nơi góc phố
Nói đúng ra phải quá một giờ;
Đầy âu yếm chúng ta nói về
Sợi gắn kết hồn ta khăng khít.

Ta đã nói hàng trăm lần chứ ít
Rằng chúng ta yêu dấu lẫn nhau;
Chúng ta đứng ở nơi góc phố
Và chôn chân nơi đó còn đâu.

Nữ thần của cơ may, vận hội
Như cô hầu linh lợi, vui tươi,
Bà qua và nhìn đôi ta đứng,
Tiếp tục đi, bà bước cả cười.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Hortense từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 6 đoạn đánh theo số La mã.

Hortense

Heinrich Heine (1797-1856)

I.

Ehmals glaubt ich, alle Küsse,
Die ein Weib uns giebt und nimmt,
Seyen uns, durch Schicksalsschlüsse,
Schon urzeitlich vorbestimmt.

Küsse nahm ich und ich küßte
So mit Ernst in jener Zeit,
Als ob ich erfüllen müßte
Thaten der Nothwendigkeit,

Jetzo weiß ich, überflüssig,
Wie so manches, ist der Kuß,
Und mit leichtern Sinnen küss’ ich,
Glaubenlos im Ueberfluß.

II.

Wir standen an der Straßeneck
Wohl über eine Stunde;
Wir sprachen voller Zärtlichkeit
Von unsrem Seelenbunde.

Wir sagten uns viel hundertmahl
Daß wir einander lieben;
Wir standen an der Straßeneck,
Und sind da stehn geblieben.

Die Göttin der Gelegenheit,
Wie’n Zöfchen, flink und heiter,
Kam sie vorbey und sah uns stehn,
Und lachend ging sie weiter.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Gustav Klimt (1862-1918), họa sĩ Áo, đại diện quan trọng nhất của Wiener Jugendstil (Phong cách trẻ Vienna).

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)  

Tranh© Gustav Klimt

IX.

Hóa trang cuồng của tình yêu này vậy
Sự chuyếnh choáng của hai trái tim ta
Đến hồi kết thúc, bẽ bàng tỉnh,
Ta nhìn nhau ngáp há miệng ra.

Cốc đài hoa đã uống cho cạn
Từng trào trong tôi cảm giác lâng lâng
Sủi bọt, bốc lửa tới vành miệng,
Cốc đài hoa nay đã cạn băng.

Cả những cây vĩ cầm rồi câm tiếng
Mạnh mẽ từng cùng vũ khúc hòa âm
Tới vũ khúc của niềm say đắm,
Cả vĩ cầm chúng đã nín câm.

Cả những cây đèn rồi tắt ngấm
Đã đổ ra ánh sáng hoang sơ
Xuống trò rủi may sặc sỡ mặt nạ
Cả những cây đèn, chúng tắt trụi trơ.

Thứ tư tro ngày mai sẽ tới
Anh vẽ lên vừng trán của em
Bằng cây thập tự tro và nói thêm:
„Mụ đàn bà, nhớ, em là cát bụi.“

(Hết)

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Angelique từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)

IX.

Dieser Liebe toller Fasching,
Dieser Taumel unsrer Herzen,
Geht zu Ende, und ernüchtert
Gähnen wir einander an!

Ausgetrunken ist der Kelch,
Der mir Sinnenrausch gefüllt war,
Schäumend, lodernd, bis am Rande;
Ausgetrunken ist der Kelch.

Es verstummen auch die Geigen,
Die zum Tanze mächtig spielten,
Zu dem Tanz der Leidenschaft;
Auch die Geigen, sie verstummen.

Es erlöschen auch die Lampen,
Die das wilde Licht ergossen
Auf den bunten Mummenschanz,
Auch die Lampen, sie erlöschen.

Morgen kommt der Aschenmittwoch,
Und ich zeichne deine Stirne
Mit dem Aschenkreuz und spreche:
»Weib, bedenke, daß du Staub bist.«

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Gustav Klimt (1862-1918), họa sĩ Áo, đại diện quan trọng nhất của Wiener Jugendstil (Phong cách trẻ Vienna).

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856) 

Tranh© Philip A. de László (1869-1937)

VII.

Vâng khỏi nói em là mẫu lý tưởng
Của anh, thường trước em anh nhấn mạnh rồi,
Nhiều bận bằng nụ hôn và cả thề bồi;
Nhưng mà hôm nay anh bận việc.

Hãy tới giữa hai ba giờ mai nhé
Những ngọn lửa mới cần lát sau,
Giữ ấm lấy cho anh niềm phấn chấn;
Sau đó ta ăn uống cùng nhau.

Nếu như anh có thể đón vé,
Thì anh đây thậm chí tức thì
Dẫn em đi xem opera, đúng lúc
Họ diễn vở „Robert le Diable“.

Thật là một vở mê hồn vĩ đại
Đầy tình yêu và hứng thú quỉ ma
Âm nhạc do Meyerbeer sọạn (1),
Lời thoại tồi của lão Scribe (2).

VIII.

Đừng phế truất anh, nếu cơn khát
Bị dập đi bởi ngụm thanh tao,
Giữ lấy anh phần tư năm nữa nào!
Thì anh cũng đủ đầy mãn nguyện.

Nếu không thể là người yêu nữa
Em hãy là người bạn gái anh;
Nếu người ta yêu hết cung tình ái,
Họ bắt đầu tình bạn chân thành.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Angelique từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã (còn sửa).

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)

VII.

Ja freilich, du bist mein Ideal,
Hab's dir ja oft bekräftigt
Mit Küssen und Eiden sonder Zahl;
Doch heute bin ich beschäftigt.

Komm morgen zwischen zwei und drei,
Dann sollen neue Flammen
Bewähren meine Schwärmerei;
Wir essen nachher zusammen.

Wenn ich Billette bekommen kann,
Bin ich sogar kapabel,
Dich in die Oper zu führen alsdann:
Man gibt »Robert le Diable«.

Es ist ein großes Zauberstück
Voll Teufelslust und Liebe;
Von Meyerbeer ist die Musik,
Der schlechte Text von Scribe.

VIII.

Schaff mich nicht ab, wenn auch den Durst
Gelöscht der holde Trunk;
Behalt mich noch ein Vierteljahr,
Dann hab auch ich genung.

Kannst du nicht mehr Geliebte sein,
Sei Freundin mir sodann;
Hat man die Liebe durchgeliebt,
Fängt man die Freundschaft an.

Chú thích của người dịch:

(1) Giacomo Meyerber (1791-1864): Người Đức, nhạc trưởng, nghệ sĩ piano, nhà soạn nhạc opera nổi tiếng thế kỷ 19, nhà chỉ huy, bậc thầy của nghệ thuật Grand opera. Cùng Eugene Scribe sáng tác vở “ Robert Quỷ” (Robert le Diable).

(2) Eugene Scribe: (1791-1861): Nhà soạn kịch , viết lời nhạc kịch người Pháp.

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Philip Alexius de László (1869-1937): Họa sĩ người Hungary.

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)   

Tranh ©Karl Ferdinand Sohn (1805-1867)

V.

Nếu anh lâng lâng vì nụ hôn đẹp xinh
Và yên ấm trong tay em rạo rực,-
Thì em đừng bao giờ nói về nước Đức
Anh không thể chịu đâu, điều ấy có nguyên nhân.

Anh xin em, hãy để anh yên cùng nước Đức
Em đừng dày vò anh bằng cật vấn thiên thâu
Về tông tộc, quê hương và quan hệ đời sống,
Điều đó có nguyên nhân, anh không chịu được đâu.

Xanh lục những cây sồi và xanh trời những đôi mắt
Của đàn bà Đức, họ khao khát âm thầm
Và thở dài về tình yêu, đức tin và hy vọng
Anh không thể chịu đâu, điều đó có nguyên nhân.

VI.

Trong khi mắt tôi đang nghiêng ngó
Nhòm vào tài sản của người bên,
Trước những cánh cửa tình yêu lạ,
Đang thèm thuồng đi xuống đi lên.

Có thể lắm những người khác lại
Lui tới vật vờ ở chỗ khác thôi,
Và trước cánh cửa sổ nhà riêng tôi
Mắt đưa tình với người yêu quí.

Chúa trên cao! Con người vốn thế
Che chở chúng con, trên mọi đường trần!
Chúa trên trời hãy ban cho tất cả
Ban chúng con hạnh phúc và hồng ân!

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Angelique từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)

V.

Wenn ich, beseligt von schönen Küssen,
In deinen Armen mich wohl befinde,
Dann mußt du mir nie von Deutschland reden; -
Ich kann's nicht vertragen - es hat seine Gründe.

Ich bitte dich, laß mich mit Deutschland in Frieden!
Du mußt mich nicht plagen mit ewigen Fragen
Nach Heimat, Sippschaft und Lebensverhältnis; -
Es hat seine Gründe - ich kann's nicht vertragen.

Die Eichen sind grün, und blau sind die Augen
Der deutschen Frauen, sie schmachten gelinde
Und seufzen von Liebe, Hoffnung und Glauben; -
Ich kann's nicht vertragen - es hat seine Gründe.

VI.

Während ich nach andrer Leute,
Andrer Leute Schätze spähe,
Und vor fremden Liebestüren
Schmachtend auf und nieder gehe:

Treibt's vielleicht die andren Leute
Hin und her an andrem Platze,
Und vor meinen eignen Fenstern
Äugeln sie mit meinem Schatze.

Das ist menschlich! Gott im Himmel
Schütze uns auf allen Wegen!
Gott im Himmel geb' uns allen,
Geb' uns allen Glück und Segen!

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Karl Ferdinand Sohn (1805-1867): Họa sĩ Đức.

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)  

Tranh ©Eva Gonzalès (1847-1883): Nữ họa sĩ Pháp

III.

Chưa bao giờ tôi tin, người đẹp trẻ
Nói điều gì làn môi nẻ khô
Cặp mắt kia đen láy và to
Đức hạnh không có cặp mắt đó.

Điều lừa mị vẽ viền nâu vậy,
Hãy gột rửa đi; anh yêu em.
Để tim em trắng hôn anh xem
Trái tim trắng, em hiểu anh nói chứ?

IV.

Tôi bịt mắt cô nàng lại
Và hôn lên miệng của cô;
Giờ nàng chẳng để tôi yên nữa
Nàng xoay tôi hỏi tới nguyên do.

Từ canh khuya tới sáng sớm
Từng giờ nàng hỏi tôi xem:
„- Sao anh bịt mắt em lại
Nếu anh hôn miệng của em?“

Tôi không nói sao tôi làm thế
Bản thân tôi không biết nguyên do -
Tôi bịt mắt cô nàng lại,
Và hôn lên miệng của cô.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Angelique từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Angelique

Heinrich Heine (1797-1856)

III.

Nimmer glaub ich, junge Schöne,
Was die spröde Lippe spricht;
Solche große schwarze Augen,
Solche hat die Tugend nicht.

Diese braungestreifte Lüge,
Streif sie ab; ich liebe dich.
Laß dein weißes Herz mich küssen -
Weißes Herz, verstehst du mich?

IV.

Ich halte ihr die Augen zu
Und küß sie auf den Mund;
Nun läßt sie mich nicht mehr in Ruh',
Sie fragt mich um den Grund.

Von Abend spät bis morgens fruh,
Sie fragt zu jeder Stund':
»Was hältst du mir die Augen zu,
Wenn du mir küßt den Mund?«

Ich sag ihr nicht, weshalb ich's tu,
Weiß selber nicht den Grund -
Ich halte ihr die Augen zu
Und küß sie auf den Mund.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Eva Gonzalès (1847-1883): Nữ họa sĩ phái Ấn tượng Pháp.

Angelique (Thơ Heinrich Heine)

Heinrich Heine (1797-1856)   

Tranh© Philip Alexius de László (1869-1937)

I.

Nay Thượng đế mỉm cười tôi ưu ái,
Tôi cần im như một người câm,
Tôi, kẻ chính tôi đây bất hạnh
Ca nhiều thay về buồn bã âm thầm.

Nên nỗi nghìn cậu trai đáng thương
Còn tuyệt vọng theo tôi phóng tác,
Và nỗi khổ đau tôi ca hát,
Còn gây ra điều tồi tệ hơn nhiều.

Ồ lũ bay, dạ oanh hợp xướng
Mà ta mang trong đáy hồn ta,
Họ nghe nỗi chúng bay sung sướng
Hãy hét lên căng cổ họng ra!

II.

Cả khi em rảo bước qua lẹ mấy
Lại một lần em ngó sau trông,
Cái miệng, hé bạo môi như dò hỏi,
Trong ánh nhìn kiêu ngạo nổi cơn giông.

Ồ chưa bao giờ anh tìm cách níu
Làn áo xiêm thấp thoáng trắng tinh,
Vết cao quí của đôi bàn chân xinh
Ôi nên nỗi chẳng bao giờ thấy lại.

Vâng, biến mất nơi em sự hoang dại
Như người khác em trong sáng, hiền lành
Dịu dàng và tốt không chịu được,
Trời ơi nay em thậm chí yêu anh!

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Angelique từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Heinrich Heine (1797-1856)

Angelique

I.

Nun der Gott mir günstig nicket
Soll ich schweigen wie ein Stummer,
Ich, der, als ich unbeglücket,
So viel sang von meinem Kummer,

Daß mir tausend arme Jungen
Gar verzweifelt nachgedichtet,
Und das Leid, das ich besungen,
Noch viel Schlimmres angerichtet!

O, Ihr Nachtigallenchöre,
Die ich trage in der Seele,
Daß man Eure Wonne höre,
Jubelt auf mit voller Kehle!

II.

Wie rasch du auch vorüberschrittest,
Noch einmal schautest du zurück,
Der Mund, wie fragend, kühngeöffnet,
Stürmischer Hochmut in dem Blick.

Oh, daß ich nie zu fassen suchte
Das weiße flüchtige Gewand!
Die holde Spur der kleinen Füße,
Oh, daß ich nie sie wiederfand!

Verschwunden ist ja deine Wildheit,
Bist wie die andern zahm und klar,
Und sanft und unerträglich gütig,
Und acht nun liebst du mich sogar!

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Philip Alexius de László (1869-1937): Họa sĩ người Hungary.