Thứ Tư, 27 tháng 2, 2019

Chào vĩnh biệt

Heinrich Heine (1797 - 1856) 

Tranh của Caspar David Friedrich (1774-1840)

Nôi xinh của khổ đau tuổi trẻ
Mồ đẹp chôn của tôi bình yên
Thành phố đẹp, ta đành chia ngả
Giã biệt đây ! Tôi gọi tới em.


Bậc cửa linh thiêng, chào vĩnh biệt
Nơi người yêu qua lại thân quen
Từ giã nhé, chốn nơi thần thánh
Nơi lần đầu tôi đã thấy em.


Giá như tôi chẳng bao giờ thấy
Em – nữ hoàng xinh đẹp trong tim,
Có lẽ chẳng xảy ra điều đó
Khiến giờ tôi ra thế thảm thương.


Trái tim em nào tôi muốn quấy đảo
Và tình yêu chưa một lúc cầu xin
Tôi chỉ muốn một đời thanh tĩnh
Ở nơi nào thoáng hơi thở của em.


Nhưng chính em từ sau tôi xô đẩy
Miệng em tuôn lời nói đắng cay
Trong tâm trí tôi điên dại xéo giầy
Và tim tôi ốm đau và thương tổn.


Và khớp xương rã rời bải hoải
Lê bước theo chiếc gậy lữ hành
Cho đến khi tôi gục đầu mỏi mệt,
Ở nơi xa, vào một mộ lạnh tanh.


©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Lebewohl

Heinrich Heine (1797 - 1856)

Schöne Wiege meiner Leiden,
Schönes Grabmal meiner Ruh,
Schöne Stadt, wir müssen scheiden, –
Lebe wohl! ruf’ ich dir zu.


Lebe wohl, du heilge Schwelle,
Wo da wandelt Liebchen traut;
Lebe wohl! du heilge Stelle,
Wo ich sie zuerst geschaut.


Hätt’ ich dich doch nie gesehen,
Schöne Herzenskönigin!
Nimmer wär es dann geschehen,
Daß ich jetzt so elend bin.


Nie wollt’ ich dein Herze rühren,
Liebe hab’ ich nie erfleht;
Nur ein stilles Leben führen
Wollt’ ich, wo dein Odem weht.


Doch du drängst mich selbst von hinnen,
Bittre Worte spricht dein Mund;
Wahnsinn wühlt in meinen Sinnen,
Und mein Herz ist krank und wund.


Und die Glieder matt und träge
Schlepp’ ich fort am Wanderstab,
Bis mein müdes Haupt ich lege
Ferne in ein kühles Grab.


Một bản tiếng Anh

Farewell

Heinrich Heine (1797 - 1856)

Pretty cradle of my sorrows,
pretty tombstone of my rest,
pretty town - we must part, -
farewell! I call to you.


Farewell, you holy threshhold,
across which my darling would tread;
farewell! you sacred spot
where I first saw her.


Would that I had never seen you,
lovely queen of my heart!
Never would it then have happened,
that I would now be so wretched.


I never wished to touch your heart,
I never begged for love;
all I wished was to lead a quiet life
where your breath could stir me.


Yet you yourself pushed me away from you,
with bitter words at your lips;
Madness filled my senses,
and my heart is sick and wounded.


And my limbs are heavy and sluggish;
I'll drag myself forward, leaning on my staff,
until I can lay my weary head
in a cool and distant grave.


(Buch der Lieder - Tập Tình Ca)

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."


„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand- nữ văn sĩ Pháp).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy xử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“


„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Caspar David Friedrich (1774-1840): Họa sĩ Đức thời Tiền Lãng mạn.

Thứ Hai, 25 tháng 2, 2019

Áp má em vào má anh, rồi sẽ

Heinrich Heine (1797 - 1856) 

Tranh© Jean-Baptiste Camille Corot

Áp má em vào má anh, rồi sẽ
Giọt lệ ta hòa giọt chảy chung!
Tim em sẽ ghì tim anh áp chặt
Rồi cùng nhau những ngọn lửa cháy bùng!

Và nếu chảy vào trong ngọn lửa lớn
Nước mắt đôi ta hóa thành sông,
Và nếu tay anh ôm siết em vào lòng,
Anh chết trước nỗi nhớ nhung tình ái.

©®Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Lehn deine Wang an meine Wang

Heinrich Heine (1797 - 1856)

Lehn deine Wang' an meine Wang'
Dann fließen die Tränen zusammen!
Und an mein Herz drück fest dein Herz,
Dann schlagen zusammen die Flammen!

Und wenn in die große Flamme fließt
Der Strom von unsern Tränen,
Und wenn dich mein Arm gewaltig umschließt -
Sterb ich vor Liebessehnen!

Một bản tiếng Anh

Rest your cheek against my cheek

Heinrich Heine (1797 - 1856)

Rest your cheek against my cheek,
Together our tears shall flow;
And against my heart press firm your heart,
Together the flames shall leap!

And when into that great flame
The river of our tears shall flow,
And when I clasp you in my arms—
I shall die of love’s desire!

©Translations by Richard Stokes

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand)

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy xử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Jean-Baptiste Camille Corot (1796-1875):Họa sĩ phong cảnh Pháp, nổi tiếng với loạt tranh vẽ chân dung phái đẹp.

Thứ Sáu, 22 tháng 2, 2019

Sự kỳ diệu của tình yêu

Hermann Hesse (1877–1962)   
 
Tranh ©® Paul Klee (1879-1940)

Nhiều khi đời không muốn còn bước tiếp
Đứng dừng chân lưỡng lự và tối đen -
Ôi những ngày khủng khiếp, rối ren,
Mọi sinh thể trong lòng ta hằn học,
Cấu xé nhau tới yết hầu bực dọc
Trách móc nhau, cả tra vấn Chúa, hỗn hào.

Ôi diệu kỳ thay, rồi tình ái sáp vào
Trên độc đạo của ta tối vắng
Sáng lên với ngọn lửa hồng thầm lặng
Nếu không ân phước này, hẳn đã từ lâu
Chúng ta lạc vào hang quỉ khốc thần sầu
Và hủy hoại trong ta Ánh sáng và Thiên Chúa.

©®Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Wunder der Liebe


Hermann Hesse (1877–1962)

Oft will das Leben nicht mehr weitergehn,
Bleibt schwarz und zögernd stehn –
O schauerlich verwirrte Tage,
Da alles Lebende in uns sich selber hasst,
Sich selbst an der verhassten Gurgel fasst,
Anklagend sich und Gott in frevelhafter Frage!

O Wunder, wenn uns dann die Liebe naht
Und unsern finstern Pfad
Mit ihrer stillen Flamme lichtet!
Wär diese Gnade nicht, längst hätten wir
Uns ganz verirrt ins teuflische Revier
Und Licht und Gott in uns vernichtet.

Chú thích của người dịch:
Hermann Hesse: (Hermann Karl Hesse, cũng dưới bút danh Emil Sinclair, 1877 - † 1962) nhà văn, nhà thơ và họa sĩ. Ông nổi tiếng thế giới với những tác phẩm văn xuôi Siddhartha hoặc Steppenwolf (Sói thảo nguyên) cũng như với những bài thơ như bài Stufen (Những bậc thang). Năm 1946 Hesse nhận giải thưởng Nobel văn chương và Huân chương Pour le mérite của Viện Hàn lâm Nghệ thuật.

Tiểu sử: Hermann Hesse sinh ngày 02 tháng 7 năm 1877 tại Calw, Württemberg. * Học trường Latin ở Calw và học trường dòng tại tu viện Maulbronn, nhưng bỏ học sau vài tháng. * Sau khi học hết bậc phổ thông, học thợ cơ khí đồng hồ, nghề bán sách và sáng tác văn học. * Năm 1899 xuất bản tập thơ đầu tiên Những bài ca lãng mạn. * Hoàn thành tiểu thuyết mang lại thành công nghề nghiệp Peter Camenzind (1904). * Kết hôn với Mari Bernouli người Thụy sĩ và chuyển đến Gaienhofen, một vùng hẻo lánh ở Bodensee. * 1911 tiến hành một chuyến du hành Đông Á. * Từ 1912 sống tại Bern. * Năm 1919 xuất bản tiểu thuyết nổi tiếng Demian, cũng trong năm đó ông chuyển về sống một mình tại Montaglona (Tessin).* Ly hôn và kết hôn với Ruth Wenger. * Tác phẩm danh tiếng nhất của ông Steppenwolf xuất bản vào năm 1927, nhân dịp sinh nhật tuổi 50. * Năm 1931 kết hôn lần thứ ba với Ninon Dolbin. * 1924 trở thành công dân mang quốc tịch Thụy Sĩ. * Trong thế chiến II, năm 1943 ông hoàn thành tác phẩm Das Glasperlenspiel. * Năm 1946 Nhận giải thưởng Nobel văn chương. * Hermann Hesse mất tại Montaglona ngày 09.08.1962.

Tác phẩm
Thơ:
– Những bài ca lãng mạn (Romantische Lieder, 1899), thơ
– Thơ (Gedichte, 1902), thơ
– Trên đường (Unterwegs, 1911), thơ
– Thơ của người họa sĩ (Gedichte des Malers, 1920), thơ
– Thơ tuyển (Ausgewählte Gedichte, 1921), thơ
– Khủng hoảng: Nhật ký (Krisis : Ein Stück Tagebuch, 1928), thơ
– Sự an ủi của đêm (Trost der Nacht, 1929), thơ
– Thơ mới (Neue Gedichte, 1937), thơ
– Thơ (Gedichte, 1942), thơ 


Văn xuôi:
- Peter Camenzind (1904), tiểu thuyết, Tuổi trẻ và cô đơn, Vũ Đình Lưu dịch.
- Dưới bánh xe lăn (Unterm Rad, 1906), tiểu thuyết.
- Tuổi trẻ băn khoăn (Demian, 1917), truyện dài, Hoài Khanh dịch.
- Siddhartha (1920), tiểu thuyết được Phùng Khánh và Phùng Thăng dịch dưới tiêu đề Câu chuyện dòng sông.
- Sói thảo nguyên (Der Steppenwolf, 1927), tiểu thuyết.
- Đôi bạn chân tình (Narziss und Goldmund), Vũ Đình Lưu dịch.
- Hành trình về Phương Đông (Die Morgenlandfahrt, 1932), tiểu thuyết.
- Trò chơi hạt cườm pha lê (Das Glasperlenspiel, 1943), tiểu thuyết.

Tranh của Paul Klee (1879-1940), họa sĩ Đức, tác phẩm tiền phong, đa dạng có thể xếp vào nhiều trường phái Biểu hiện (Expressionism), Kết dựng (Construktivism), Lập thể (Cubism) Hoang dại (Primitivism) và Siêu thực (Surrealism).

Thứ Ba, 19 tháng 2, 2019

Nhà xác

Rainer Maria Rilke (1875-1926)  

Tranh©Victor Tadieu (1870-1937): Họa sĩ Pháp

Đó họ nằm dài ra, như thể
cần tìm ra một thao tác kế sau
biết cách hòa giải họ với nhau
và kết nối với đây sự lạnh lẽo;

Bởi tất cả vẫn như không kết cục.
Hỏi cần tìm ra một cái tên gì
trong túi áo quần? Người ta đang gột rửa đi
Nỗi chán chường quanh khóe miệng họ:

Không sạch vết, đã chỉ hoàn nguyên vẹn.
Râu dựng lên, thêm một chút cứng hơn
Tuy nghiêm chỉnh hơn theo gu người trông nom.

Và không để người há hốc mồm phải ghê tởm
Sau hàng mi, những con mắt đã xoay tròng
Và giờ đây nhìn hướng vào trong.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức.

Die Morgue

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Da liegen sie bereit, als ob es gälte,
nachträglich eine Handlung zu erfinden,
die mit einander und mit dieser Kälte
sie zu versühnen weiß und zu verbinden;

denn das ist alles noch wie ohne Schluß.
Was für ein Name hätte in den Taschen
sich finden sollen? An dem Überdruß
um ihren Mund hat man herumgewaschen:

er ging nicht ab; er wurde nur ganz rein.
Die Bärte stehen, noch ein wenig härter,
doch ordentlicher im Geschmack der Wärter,

nur um die Gaffenden nicht anzuwidern.
Die Augen haben hinter ihren Lidern
sich umgewandt und schauen jetzt hinein.

Chú thích của người dịch:

Rainer Maria Rilke (1875-1926): Nhà thơ, nhà văn, nhà tiểu luận và dịch giả, ông thuộc về những thi sĩ quan trọng nhất của văn chương Đức và châu Âu hiện đại.

Tranh của Victor Tadieu (1870-1937): Họa sĩ Pháp, sáng lập Cao đẳng Mỹ thuật Đông dương.


Victor Tardieu (Orliénas, 1870- Hanoi, 1937) was a French painter. After military service during World War I, he travelled in the Far East and relocated to Vietnam. He founded the École des Beaux-Arts de l’Indochine in Hanoi in 1925. (Wikipedia).

Thứ Năm, 14 tháng 2, 2019

Em can chi phải hiểu cuộc đời

Rainer Maria Rilke (1875-1926)
 
Tranh© của Paula Modersohn-Becker

Em can chi phải hiểu cuộc đời
Rồi đời sẽ trở thành một lễ hội
Hãy để từng ngày xảy ra, từng ngày một
Như một bé con trong lúc bước qua
Để gió mỗi làn tặng cho những nhành hoa.

Đứa bé chẳng mảy may màng tới
Lượm nhặt lên và chắt chiu bông.
Nhẹ nhàng bé gỡ hoa từ mái tóc,
Nơi cánh hoa thích được giam trong
Và hướng những năm đáng yêu tuổi trẻ
Bé giang tay hứng năm mới vào lòng.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức.

Du musst das Leben nicht verstehen

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Du musst das Leben nicht verstehen,
dann wird es werden wie ein Fest.
Und lass dir jeden Tag geschehen
so wie ein Kind im Weitergehen von jedem Wehen
sich viele Blüten schenken lässt.

Sie aufzusammeln und zu sparen,
das kommt dem Kind nicht in den Sinn.
Es löst sie leise aus den Haaren,
drin sie so gern gefangen waren,
und hält den lieben jungen Jahren
nach neuen seine Hände hin.

Chú thích của người dịch:

Rainer Maria Rilke (1875-1926): Nhà thơ, nhà văn, nhà tiểu luận và dịch giả, ông thuộc về những thi sĩ quan trọng nhất của văn chương Đức và châu Âu hiện đại.

Tiểu sử: Rainer Maria Rilke sinh ở Praha, Bohemia (thời đó là Áo-Hung, nay là Cộng hoà Séc) trong một gia đình công chức. Tuổi thơ sống ở Praha, sau đó ở München), Berlin, Paris, Thụy Sĩ. Học Văn học, Lịch sử nghệ thuật, Triết học ở Đại học Praha, Đại học München, Đại học Berlin. Những tập thơ đầu tiên, Leben und Lieder (Cuộc đời và những bài ca, 1894); Traumgekrönt (Đăng quang trong mơ, 1897)…, thể hiện những đề tài theo khuynh hướng suy đồi cuối thế kỉ 19. Sau 2 chuyến đi sang Nga (năm 1897 và 1900) Rilke gặp Lew Nikolajewitsch Tolstoi và tiếp nhận ảnh hưởng của văn học Nga. Năm 1901 kết hôn với nữ điêu khắc gia, họa sĩ Clara Westhoff và sinh con gái trong năm này, sau đó chuyển sang sống ở Pháp. Thế chiến thứ nhất xảy ra, Rilke tham gia quân đội một thời gian, sau đó sống ở München, năm 1919 sang Thụy Sĩ . Năm 1921 sống ở Muzot, hoàn thành Duineser Elegien (Bi ca Duino) viết dở từ năm 1912 và viết Die Sonette an Orpheus (Sonnet gửi Orpheus). Từ năm 1923 vì lý do sức khoẻ phải sống ở khu điều dưỡng Territet bên hồ Genève. Các bác sĩ không chẩn đoán đúng bệnh tình, chỉ trước khi chết không lâu mới xác định ra đó là bệnh máu trắng. Rilke qua đời ngày 29 tháng 12 năm 1926 tại dưỡng viện Val-Mont. Nhà thơ tự chọn cho mình câu thơ yêu thích khắc trên bia mộ: Rose, oh reiner Widerspruch, Lust, Niemandes Schlaf zu sein unter soviel Lidern. (Dịch: Bông hồng, ôi mâu thuẫn tinh khiết, thích thú là giấc ngủ không của riêng ai dưới bao hàng mi).

Tranh của Paula Modersohn-Becker (1876-1907): Nữ họa sĩ Đức, bạn của nhà thơ.

Thứ Bảy, 9 tháng 2, 2019

Gửi những người câm tiếng

Georg Trakl (1887 - 1914)
 
Tranh© Franz Marc (1880-1916)

Ôi cơn điên của thành phố lớn, bởi đêm tối
Những cây quặt què sững lại bức tường đen
Ác thần ngó nhìn từ chiếc mặt nạ bạc
Với ngọn roi nam châm ánh sáng xô lấn đêm hóa đá
Ôi, âm vang chìm đắm của những quả chuông chiều.

Cô gái điếm trong những cơn rùng mình giá buốt sinh hạ một đứa trẻ đã chết.
Cơn thịnh nộ của Thượng đế tới tấp quất lên trán những người nhập đồng
Bệnh dịch đỏ tía, đói khát, đập vỡ vụn những con mắt xanh lục.
Ôi, tiếng cười ghê rợn của vàng kim.

Nhưng lặng lẽ trong một hang tối rỏ máu một nhân loại câm nín hơn,
Từ những kim khí cứng tụ quần thành cái đầu giải thoát.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

An die Verstummten

Georg Trakl (1887 - 1914)

O, der Wahnsinn der großen Stadt, da am Abend
An schwarzer Mauer verkrüppelte Bäume starren,
Aus silberner Maske der Geist des Bösen schaut;
Licht mit magnetischer Geißel die steinerne Nacht verdrängt.
O, das versunkene Läuten der Abendglocken.

Hure, die in eisigen Schauern ein totes Kindlein gebärt.
Rasend peitscht Gottes Zorn die Stirne des Besessenen,
Purpurne Seuche, Hunger, der grüne Augen zerbricht.
O, das gräßliche Lachen des Golds.

Aber stille blutet in dunkler Höhle stummere Menschheit,
Fügt aus harten Metallen das erlösende Haupt.

Chú thích của người dịch:

Georg Trakl (1887 - 1914): Người Áo, nhà thơ nổi tiếng của Chủ nghĩa Biểu hiện Đức, chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa Tượng trưng, được coi là nhà thơ viết bằng tiếng Đức xuất sắc nhất cùng với Rainer Maria Rilke ở đầu thế kỷ 20.

Tòan bộ thi phẩm của ông mang dấu ấn của hòai cảm, u sầu và hướng tìm Thiên Chúa. Có thể kể Cái chết, Suy đồi và sự Suy tàn của Tây Phương như những hàm ý chính ở thơ trữ tình sâu xa của Georg Trakl đầy những biểu tượng và ẩn dụ.
„ Hồ như không thể định vị tác phẩm thơ của ông một cách rõ rệt theo lịch sử văn học nội trong văn chương của thế kỷ 20“ (Wikipedia)

Đôi nét tiểu sử: Georg Trakl, con thứ năm trong gia đình tư sản khá giả có bảy con. Cha có cửa hàng khóa, mẹ khó tính với các con, nghiện ma túy. Georg Trakl trải qua thời niên thiếu tại Salzburg* 1897 – 1905 Học xong trung học, được coi là học trò kém (ở các môn tiếng Latinh, Hy Lạp và Tóan), không đỗ tú tài * 1908 Qua kỳ Thực tập, để nghiên cứu 4 học kỳ ngành dược* 1910 Học xong bằng y sĩ * Khi thế chiến I bùng nổ, ông tham gia mặt trận với chức vụ y sĩ quân đội. * Ngày thêm trầm cảm, trải qua trận đánh vùng Grodek ông bị suy sụp thần kinh. *1914 Chết (tự sát) trong một nhà thương quân đội ở Krakow sau khi dùng cocaine quá liều.

Tranh của Franz Marc (1880-1916): Họa sĩ Đức đại diện tiêu biểu phái Biểu hiện (Expressionism).

Thứ Tư, 6 tháng 2, 2019

Mỗi sáng thức dậy tôi hỏi

Heinrich Heine (1797 - 1856)

©Tượng Uta ở nhà thờ Naumburg

Mỗi sáng thức dậy, tôi hỏi
Người yêu, em tới hôm nay?
Chiều tối buông mình, than thở:
Nàng thôi cũng vắng ngày này.

Trong đêm với niềm sầu muộn
Tôi nằm không ngủ, tỉnh khô
Mộng, như trong chờn vờn giấc
Giữa ban ngày bước mộng du.

©®Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Morgens steh ich auf und frage

Heinrich Heine (1797 – 1856)

Morgens steh ich auf und frage:
Kommt feins Liebchen heut?
Abends sink ich hin und klage:
Ausblieb sie auch heut.

In der Nacht mit meinem Kummer
Lieg ich schlaflos, wach;
Träumend, wie im halben Schlummer,
Wandle ich bei Tag.

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý. 


Tượng Uta ở nhà thờ Naumburg, miền Nam bang Sachsen-Anhalt của Đức, tạc vào thế kỷ 13.

Thứ Sáu, 1 tháng 2, 2019

Sự tích soi gương

Phóng viên Vỉa Hè kể chuyện vui đón năm Kỷ Hợi

Tranh © Henri de Toulouse-Lautrec

1.
Cô giáo nạt:
-  Cả lớp mất điểm thi đua vì không chịu noi gương theo...
- Thưa cô, nhà em vách đất không có chỗ treo gương ạ!
Cô giáo tát cho một cái. Học trò khóc nấc rút một cái gương từ cặp sách ra:
- Em chỉ có cái này, về nhà thì lại cất vào mái tranh chuồng lợn thôi ạ!
Cô giáo nhìn vào mặt gương đầy vết, hiện rõ một con ma lai cào mặt đang há hốc cái miệng đỏ lòm sừng sộ.
Liền tát cái thứ hai xoay cổ thằng bé.

Tội nghiệp cậu bé nhà  nghèo mang cái gương thật, còn bà Trưởng ban Tuyên giáo Thân Thị Thư, nhồm nhoàm nhai mít trong khi họp báo - lại có cái gương ma. Soi vào chỉ thấy hai hàm răng nanh trắng nhởn, đánh vào nhau như điện giật.

2.
Còn cái gương con trong túi bà Phó bí thư suốt ngày một mình cảm rảm:
- Si đánh giầy làm gì?
- Để quyết tâm quệt mắt!
- Còn giầy để làm gì?
- Để quyết tâm đáp mặt!


https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQYbPHXsf9JHYTLNBp8pX8cGybJcrwXjhoQZEpUld73RoUN-PAVZmj9X9loUDEaPmJBQs_c4YRTMU4wgD5vzMKNZnByRFxn0Yu1PG80tYiHhJGmWrFf3Sp0fbkF2-ExJF7BF-k6GSq79s/s1600/temp-danlambao.png 
3.
Làm thế nào để Trọng Lú " tự diễn biến" công nhận các tổ chức xã hội khác đảng của ông ta? Trả lời: Cho đồng chí vào nhà vệ sinh của hội uống nước và đúng lúc đó giật nắp cầu tiêu sập mạnh vào đầu.

4.
Đảng luôn đặt tay lên vai dìu dắt thế hệ trẻ bay cao. Các đồng chí lãnh đạo đảng ta khai mạc lễ hội linh đình từ Nam chí Bắc cho nhân dân nô nức. Thế lúc đó tay thím Doan ở đâu?
- Dạ hứng ở dưới!
-Thế tay của bác Quang đặt ở đâu?
- Đang khoắng hòm công đức.
- Còn tay dì Ngân đâu?
- Hỏi gì mà lắm thế ! Đang chít cái linh tinh tình phộc!


5.
Sự ra đi của đồng chí Chủ tịch Trần Đại Quang là một tổn thất lớn cho Đảng ta và cách mạng thế giới. Quyền Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh được Bộ Chính trị giao nhiệm vụ tùy táng. Bà này hỏi ngay vợ Quang: "- Sinh thời đồng chí ấy yêu nhất thứ gì?".
- Anh ấy yêu nhất cái dùi, lên giường ngủ còn ôm khư khư trước bụng. - Bà vợ Quang thổ lộ.


Về lâu dài Bộ Chính trị Trung quốc đã dự phòng sắp đồ tùy táng cho Tổng bí thư Việt Nam nay mai đồng chí từ trần: cái bô của Mao Trạch Đông và cái ống nhổ của Giang Thanh.

6.
Cán bộ điều tra vào phòng giam:
- Có đúng là đón cô Đỗ Thị Minh Phương 4 lần sang Đức như Vũ Đình Duy khai trước tòa Berlin không?
- Đúng ạ!
- Có biết phía Đức khi điều tra rửa tiền tìm ra các tài khoản ghi kín 10 trang giấy, trong những đợt đầu chuyển 650.000,00€ vào một tài khoản không?
Trịnh Xuân Thanh xanh mặt không nói gì. Cán bộ điều tra nói tiếp:
- Thích thì xử tiếp. Riêng tội biển lận bằng ấy tiền đã khép án tử hình. Còn vì tội mang tiền của Đảng đi thông dâm, hủ hóa, suy thoái đạo đức đáng nhận thêm hình phạt cắt cu trước lúc tử hình!
Thanh vãi ra quần, sợ xin rút ngay 2 đơn kháng án chung thân.

7.
Noel sang năm 2018, bên cây thông, mấy ông làm tiền Trịnh Xuân Thanh ở Berlin nhảy lên mừng rỡ: “Thật chẳng có món quà nào trên đời quí giá hơn tin này!”
Ông Việt kiều yêu nước, yêu CNXH đứng tên biệt thự Thanh lại vừa mua, uống một hơi cạn chén whiskey, lim dim mắt: "- Anh muốn thấy cây thông Noel vươn tận trời cao".
- Để nhìn thấy món quà gì?- Vợ hỏi
- Để nhìn thấy Thanh treo trên đó!

8.
Thấy Tào Vĩnh tay hua dùi bước vào, Tào Thanh đang dạo trên sân tù, hốt hoảng:
- Em đã bị bắt vào đây rồi, anh vào đánh em à?
- Không, chi bộ cử!
- Làm gì ạ?
- Cử anh làm chỉ huy dàn nhạc Bát Âm!

9.
Bà Trọng hốt hoảng gọi Tô Lâm:
- Vừa ai gọi chị nói An ninh Bắc Hàn bắt cóc Tổng bí thư trên đường!
- Ai bắt ai kia chị! Em tưởng anh Trọng đang rình bắt cóc Kim Jong Ủn!
- Không, quân thằng Ủn bắt anh! Chúng đòi ngay lập tức 1 tỷ US-Dollar, không thì nó tẩm xăng đốt ông nhà tôi. Chú hỏi vay nóng Phan Văn Vĩnh, nó toàn được bạc, có hàng triệu đô trong nhà!
Tô Lâm gãi tai, nói vào ống nghe:
- Phan Văn Vĩnh đang ngồi trong xe!
- Nó không mang theo tiền à?
- Hôm nay Vĩnh nhận án 9 năm, 100 triệu VNĐ ắt phải có chứ! - Lâm nói nhát gừng.
- Nó không còn gì hơn à?- Bà Trọng lại hỏi
- Xe tù chở nó chỉ còn có 2 lít xăng!
(Phải công nhận đồng chí Tô Lâm nắm rất vững tình hình an ninh chính trị).

10.
Trên đường ra xem đất ở nghĩa trang 1.400 tỷ sắp xây, Tào Trọng gặp Tào Thị Kim Tiêm:
- Đồng chí đi đâu đấy?
- Em phải kiểm kê kho!
Tào Trọng lắc đầu đi tiếp. Đến cuối bãi gặp ngay Tào Dũng bước thấp bước cao:
- Đồng chí đã về hưu cơ mà, làm gì ở đây thế này?
- Tôi ra đây tìm xương cốt và nội tạng thay thế!


11.
Ngày 08.03 hôm nay Tào Nhạ (Phùng Xuân Nhạ) ôm bó hoa đưa vợ:
- Anh nhiệt niệt chúc mừng!
Vợ ngoảnh mặt đi lẩm bẩm:
- Có cái thích nhất mà nói không nổi, thà liệt đi cho rồi!
- Ní sự nung tung, cô nại nói cái nồn cô chứ gì!


12.
- Để thành kỹ sư tâm hồn như các anh phong, nhiều người phải thế. Quá tam ba bận cả một đống biết xin xỏ làm đâu?- Vợ Tào Nhạ gắt lên.
- Thì vào bộ Giáo dục của anh!- Tào Nhạ phân trần.
- Đợi bốn lần à?
- Đúng thế!
- Là sao, là sao? - Vợ lại dồn.
Tào Nhạ quay lưng lẩm bẩm :“ Nà nà nà, nà bấn nồn chứ còn sao nữa!“


13.
- Trời, kiếm đâu ra thứ nước vừa thông đường kiểm duyệt vừa lợi tiểu thế này! - Tào Thị Kim Ngan trầm trồ khen Tào Tuấn.

https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj9i9k5Tc1A6QUN-460Tpq-qPwbXq5pifE7bDcwATxkfghzhymZfybWSaxx9czZpf4APYx-GXLFWSBk6bX8v5XFko6_x3fAc83fA7vFyL-Ciznrs9Cmj1opK7xJ4-oyvSGLClSSgmLFvsA/s1600/temp-danlambao.png
- Gương kia ngự ở trên tường, vô duyên thời thế ai dường như cô?
Thì gương mới trả lời rằng: „ - Bởi vì cô đứng tiểu ngỡ tưởng trên tầm, tuy nhiên lại ngược gió thời đại ạ“.

14.
Ban Dân nguyện ra công văn vì trước trận chung kết con phe hoạt động mạnh. Đỗ Văn Đương giắt vé vào người, đội nón sụp mặt chào bán 24 triệu một đôi vé cuối cùng. Hai người khách hỏi mua đưa Đương đến bụi chuối, trả tiền xong, kéo ra cái đầu hòm.
- Đựng rau muống à? Đương thất kinh hỏi.
- Quan tài đấy, biếu bác!
- Cũng cần thật, rất cần, nhưng mà tôi phải làm vài khóa đại biểu Quốc hội nữa mới dùng đến thứ này! - Đương phân trần.

15.
Đang thi đấu giữa hai Bộ Chính trị, trận đấu Việt Nam - Trung quốc còn một hiệp nữa, kéo dài đến cuối thế kỷ không biết ra sao, Nguyễn Phú Trọng điện hỏi Park Hang-Seo -  vừa vô địch cúp AFF 2018 hôm nay.
- Mời ông sang ngay chỉ đạo, chúng tôi tạo ra rất nhiều tình huống cố định!
- Vướng mắc ở đâu? – Park Hang Seo hỏi.
- Cứ còi trọng tài, là có mông Trung quốc dập lên đầu Nguyễn Xuân Phúc, và tay Trung quốc bịt mông Nguyễn Thị Kim Ngân!
- Thế thì ông phải bố trí tạt biên đánh đầu - Park Hang Seo nói.
- Nhưng mà tôi chỉ đạo bằng mọi giá đội nhà phải duy trì lối đá luồn trôn!
- Thế thì tôi chịu, ông xuống âm phủ mà đá! – Park Hang Seo thở dài.

16.
Tào Hữu mang tập bản thảo thơ vào đọc cho Tào Cung nghe. Tào Cung ái ngại nói:
- An toàn khu mới dựng lán làm nhà vệ sinh, nhưng bác vẫn còn đủ giấy!
Bất chấp sự tình, Tào Hữu vẫn ào ào đọc vì nghĩ thơ mình đã hết sức ngợi ca lãnh tụ. Một lát liếc trộm sang thấy Tào Cung nhấp nhổm, mới rụt rè nói:
- Cháu đã cố gắng phát huy tính đảng, tính giai cấp, hay là thơ cháu còn thiếu tính chiến đấu. Cháu sẽ đưa lửa vào những trang viết!.

Tào Cung cười ha hả:
- Đưa ngay mấy trang vào lửa! Chú làm điều ngược lại mới đúng. Chú về đi, bác phải đưa Bộ Chính trị đi họp.


https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPeBAv3dw1oHKLzI1jkwGf7eJls-Ok3VAYpDwpDlfNHvYyqcclsE_z6EbyxREs1U7YVGckwj73JNfYokuQ7gXZVO4jkmXY9gAl-7imDrnFisPMlefM8FClMuIaXq_nwcFi_NYmMlu175M/s1600/temp-danlambao.png
Xưa nay, vượt lên trên có vài vị anh quân nuôi hề và thích thú cả khi hề nhà lôi cả mình ra cười cợt, hỏi có bao giờ trên đời này vua chúa, lãnh tụ, độc tài yêu quí ca kỹ, văn sĩ, văn công xu nịnh mình đâu.

17.
Trên mạng xôn xao vụ dùng xe công đưa đón người nhà. Bộ trưởng Bộ Công thương lần đầu hằm hằm quát vợ, khi cô về nhà:
- Tụt ngay quần ra!
- Định đánh em sao?
- Không có sao giăng gì cả. Ra ngay trước gương kia mà trồng cây chuối, không thì chết!
Cô vợ hoa hậu biết lỗi, xoa dịu:
- Chắc là mình chỉ cho em một thế kamasutra?
Nói rồi hoa hậu cởi truồng uốn dẻo, dựng chân lên trời.
- Dạng chân ra!
Cô vợ làm theo. Bộ trưởng Trần đưa đầu vào, nhìn lên gương, bỗng thần mặt ra tự nhủ: „-Râu dài thật không thích hợp với cái mặt mình tẹo nào!“

18. 
Tào Đam đưa ra một cái gương hai chiều. Mọi người xếp hàng soi, chẳng ai nhìn ra mặt mình, nhìn thật kỹ trong gương chỉ có một con khỉ đột. Chạy ra đằng sau nhiều lần xem lại chỉ thấy mỗi Vũ Đức Đam.

Dân tình nhao nhao đòi đập gương. Đam hoảng, che kín mặt sau gương, vác về nhà treo vào phòng tắm. Hôm qua đi làm về đẩy cửa. Vợ đứng truồng trước gương giật mình, hai tay ôm lấy ngực:
- Mình ơi, có phải mặt em phị ra, có phải mắt em híp lại, có phải mông em chảy ra, mà ông Mùi (Lương Tâm Mùi) bác sĩ trung ương khám hôm nay nói em không cẩn thận sẽ ra con heo ma- sồ- ma- ní. Chả lẽ mọi cơ quan đều thoái hóa? Chồng yêu nào, nói đi điều gì đó động viên, để em khỏi tủi hổ!
Đam gãi đầu lúng ba lúng búng, chưa biết nói sao.  
Cô ô sin trẻ mang khăn tắm bước vào nói:  
- Không, nhãn quan bác gái vẫn rất tinh tường, riêng thị lực của bác hoàn toàn ổn định!

19.
Vì những thành tích vang dội chống thù địch, phản động, Tô Lâm được phong hàm đại tướng. Sau lễ tấn phong đồng chí allo gọi Đam, đòi đưa gương về nhà. Mấy hôm trước vợ đồng chí đại tướng đi khám, bác sĩ Lương Tâm Mùi xác định chứng „rồng lộn“. Thích gương mới quá, bà đem vào buồng ngủ cởi tuột quần áo ra soi.
- Sao lại hạ gương xuống đất thế kia?- Tô Lâm hỏi  
- Mình trông, có phải cái của em rộng như bác sĩ nói không?  
- Ối, suýt giẫm lên gương của người ta. Cô cẩn thận chứ kẻo ngã vào cái hố dưới chân kìa! 

PVVH -  2018/2019
Tranh của Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901): Họa sĩ, nhà đồ họa người Pháp.

Làm gì đây với Pushkin

Marcel Reich-Ranicki        Mới đây ông hứa nói cho chúng tôi nghe ít nhiều về Pushkin và Chekhov. Chúng tôi chờ đấy. Heinz Bode từ Leipzig ...