Thơ

Khúc Đồng Quê 

Phạm Kỳ Đăng   

Tranh của một Họa sĩ Cao đẳng Mỹ thuật  Đông dương

I.

Ngả dài bóng cây bồ kết
Nước hiền sông lặng dòng xanh
Cô gái vịn sào khóc mãi
Mau rơi lệ gái nhà lành
Hoa đại bay hương ngào mây…
- Nơi đây gốc gác tôi đây
Tôi thường hào sảng chúm tay gọi người.


II.

Vù vù nắng thổi đồng bằng
Rần rật lá xác khô
Như bật nguồn cơn lòng đất
Ủ vỉa nhiệt ngàn năm chôn nhau
- Nắng lung lạc ước mai sau
Rưng rưng sim tím, hoa lau rũ cờ.


III.

Ngân nga sao chùm
Hành hương trong đêm
Trời sao bén đồng gió nổi
Rắc rây sương tạt triền miên
Đuôi sao chổi quét qua rặng nhãn
Mùa trăng cốm vã thượng huyền.


IV.

Vách đá móc sương tinh hạt
Đua nắng thức đợi giá lạnh
tinh mơ
Gió thu lỏng dây
Đìu hiu cặp nở hoa kim chuông
Lạ thay nỗi nhớ xa phương
Suốt từ đóa nắng vô thường óng soi.


V.

Nơi mắc cạn con đường
Oặt xe, bò già hổn hển
Người đánh xe nhẫn nại
bỏ nón, bón cỏ trộn lòng đào
vỗ về cầu khẩn
Chợt nghĩ thấy luân hồi kiếp thú
Đỡ bò, vực dốc xe lên.


VI.

Lan can tay leo
vin tầng nguyên thủy
tiếng khèn rút đường độc đạo
ngẩn ngơ hút dấu
chấm hài gót sen
Em về đâu, em về đâu em
Khèn len vách núi nhớ thương lầu
họa rớt dấu giầy
tựa cửa tìm
đắm mắt người mong
- Vạt loang nắng rút rèm đông
Đăm đăm hạt múa mưa hồng quan san
Gió say túy lúy hồng nhan
Hoa khôi đỏ mặt bên giàn tinh khôi.


VII.

Bước xăm xăm cô gái làng Chăm
Làn mi nhung mắt sáng nguyệt rằm
Thoáng nọc nả ánh kiêu kỳ thách thức
Như muôn kiếm sẩm sây hoa, lòng rạo rực
Hoa mắt người khách lịm suối Đa mê
Về sau lan
nở đêm hè
Loài duyên kỳ hẹn môi kề nửa môi
Sao băng rừng thẳm non Hời
Trăng lu thầm tỏa nụ cười đam mê.


VIII.

Chuồn chuồn lâng lâng cánh vút
Nâng tầng gió thoáng nhẹ mây
Nắng ngợp trong độ thu trong
Nghiêng mình mềm mại đóa hoa dong
Ghé cánh nghe
Đôi chiền chiện vít nhúm lưỡi
Như vĩ cầm hòa âm nối gọi nhau
Còn chi em còn chi
Từ khi trời bắc chim di
Miếu hoang khói tạnh mưa chì bấc sa
Chuông day nức tiếng sơn hà
Đọng trong đáy vực ác là siết bay.


IX.

Tu hú khát lưỡi kêu
Tan tuổi trường
Phông đỏ hạ màn niên thiếu:
Tương tư người
Rỉ rắc phượng rơi
Phong phanh đoá phượng trên trời
Lửa run chùm vẫy nay người biệt ly
Cha tôi ngã bệnh chờ quy
Người tôi yêu dấu đã đi ở chùa.


X.

Đám ma,
Các bà già khuôn tay
Hạ huyệt
Bên cây gậy tầm xích
Hát bi thảm thánh thần động lụy
Đưa đò
Gọi hồn
Sang sông
Sau đám một cụ già
(chồng chết trận Cao Lạng đã năm mươi năm
bốn đứa trai cầm súng cũng đã yên phần đất)
mãn lòng đã dọn tươm tất cho mình cỗ áo
nhẩn nha nhai trầu thùa chỉ
vá áo chắt dưới gốc đa làng Mây
- Phải đây gốc gác tôi đây
Nghĩ ân xương tuỷ hao gầy thân xa.

1999/2000
© P.K.Đ – Ngả Muôn Ai

Em đã chót hôn môi anh nứt nẻ

Heinrich Heine (1797-1856)    

Tranh của © Édouard Manet (1832-1883) họa sĩ Pháp

 

Em đã chót hôn môi anh nứt nẻ
Thì hãy hôn lành lặn lại đi
Nếu đến tối em chưa xong được
Cũng chẳng cần vội vã mà chi.

Em còn có - người nhất đời yêu dấu -
Suốt một đêm cho tới sáng bình minh
Trong đêm đó người ta có thể
Mãi hôn nhau và hưởng thái bình.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức (có đăng trên blog) 

Ra đi

Tranh của Dương Bích Liên (1924-1988)

Phạm Kỳ Đăng

Da trời nổi gió
sinh ra em nhan sắc trung du
va đập
trên những ván đời
vô thừa nhận

Phải em
dáng đi thanh tú
gái má đào,
tưởng không nỡ ai bắt chẹt
trong phiên chợ xóm liều huyên náo cám dỗ.

Không còn đường nào khác
Mồ hôi cáu vạt mền
vách đứng ngày thông thống gió mùa đông bắc,
đêm về trên sân sau khạc nhổ
em im như hạt bụi thui thân liếp vách
lọt thỏm giữa chồng bát đĩa lanh canh rãnh cống.
Chuỗi ngày ngược đãi
theo thao tác bàn tay rửa bát mướn luẩn quẩn khép kín vòng.

Qua tay bao chúa chủ đấm đạp, em chẳng nói
còn lặng lẽ vỗ về và an ủi họ
Biết đâu trong vòm họng sâu của độc ác
ẩn náu một cái lưỡi không ngừng chì chiết khốn khổ.

Còn nhiều cô gái quê em
nón mê men lối hướng thị thành, không còn đường nào khác
Cứ thế em đi qua rào gai bao cạm bẫy
của định kiến bức tử nhiều nhan sắc,
nơi tình thương loay hoay không cập bến
và lòng tin thê thảm
chịu cúi đầu.

©PKĐ - Ngả Muôn Ai – 2000

Lâu đài trắng trong nỗi cô đơn trắng

Tranh © Wassily Kandinsky (1866-1944) họa sĩ Nga

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Lâu đài trắng trong nỗi cô đơn trắng
Trong sảnh choáng bong len lỏi nỗi bàng hoàng
Ốm như sắp chết, dây leo bấu chặt lấy tường
Và mọi con đường xuống thế ngập chìm trong tuyết.

Bầu trời cô liêu và mở treo trên cao hết
Lâu đài chói sáng. Và dọc theo những bờ tường trắng mịt mùng
Nỗi nhớ vịn men đi với những bàn tay lạ lùng
Đồng hồ dừng trong lâu đài: thời gian đã chết.

©Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Anh mơ thấy cảnh trong mộng trước

Heinrich Heine (1797-1856)  

© Tranh Auguste Renoir (1841-1919), họa sĩ Ấn tượng Pháp

...Anh mơ thấy cảnh trong mộng trước:
Đêm tháng Năm bóng mát xum suê
Đôi ta dưới gốc bồ đề
Thuỷ chung nêu chuyện thốt thề trăm năm

Cứ thề thốt liên chi hồi điệp
Cười nhăn răng, hôn hít, vuốt ve;
- Để anh ghi nhớ lời thề
Nhè tay em cắn anh tê điếng người

Ôi cô gái trong veo đôi mắt
Hỡi người yêu nanh nả, xinh tươi
Thề thốt thì hợp lẽ đời
Cắn người ta thật thừa ơi là thừa.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức

Phương châm

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Tranh © của Paul Gaugin (1848-1903) họa sĩ Hậu Ấn tượng Pháp

Đó là mong nhớ: sống trong ào ạt
và không có quê hương ở thời
Và đây ước nguyện: đối thoại nhẹ êm lời
với vĩnh cửu, hàng ngày trong từng giờ khắc

Và đó là cuộc đời. Cho tới lúc
từ một ngày hôm qua giờ cô quạnh nhất dâng lên,
mỉm cười khác những người chị em (1)
đang trực diện làm thinh với vĩnh cửu.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức 

Cô quạnh

Friedrich Nietzsche (1844-1900) 

Tranh của © Edvard Munch (1863-1944) họa sĩ Na Uy

Quạ la
táo tác rợp bay vào thành phố:
điềm báo chẳng mấy chốc tuyết rơi -
May cho người nay quê quán còn nơi !

Bây giờ anh đứng chôn chân,
ngoái sau lưng, ôi đã bao lâu vậy!
Này anh - gã khùng điên
trước mùa đông vào thế giới này trốn chạy?

Thế giới - một cánh cổng
đổ ra ngàn sa mạc câm và lạnh!
Ai từng mất đi rồi,
anh đã mất, không ở đâu thôi mất!

Bây giờ anh đứng, nhợt nhạt
bị rủa thành quân hành khất mùa đông,
giống như khói
luôn tìm đến những vòm trời lạnh

Chim hỡi bay đi, hãy gù gù khúc hát
trong âm hưởng chim muông sa mạc!
Còn anh điên, giấu trái tim rướm máu đi thôi
vào giá băng và lời báng nhạo!

Quạ la
táo tác rợp bay vào thành phố:
điềm báo chẳng mấy chốc tuyết rơi:
Thương lấy người quê quán không nơi!

©Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức 

Như đại dương cuộc đời tôi yên ả

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Tranh của © Paul Cézane (1839-1906) họa sĩ hậu Ấn tượng Pháp

Như đại dương cuộc đời tôi yên ả
Trong những ngôi nhà ven bờ trú ngụ nỗi đau
không dám ra khỏi sân
Chỉ đôi khi run rẩy liệng xa gần:
những ước vọng bùng lên
kéo bay qua như những con hải âu cánh bạc.

Rồi sau đó tất cả chìm vào yên lặng
Và em biết, đời tôi muốn gì không
em hiểu ý tôi chăng?
Như một con sóng trong biển sớm mai
vỗ rì rào, và nặng như trai
đời tôi muốn nơi hồn em đậu bến.

©Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức

Dự cảm 

Rainer Maria Rilke (1875-1926)
 

Tranh của Emil Nolde (1867-1956) họa sĩ Biểu hiện Đức

Tôi như một lá cờ bị những miền xa vây bủa
linh cảm những ngọn gió đang tới và phải trải qua
trong khi vạn vật còn chưa chuyển lay bên dưới
cửa còn nhẹ đóng, tĩnh lặng trong bếp lò
cửa sổ chưa run rẩy, và bụi còn nặng hạt.
 
Đó đây tôi đã biết những cơn bão và tôi rung như biển cả
tôi trải người và rơi thẳng vào trong tôi
và quăng mình đi, tôi hoàn toàn đơn côi
trong cơn bão lớn.

©Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức 

Cuộc hành hương

Phạm Kỳ Đăng

Tranh của © Alfred Sisley (1839-1899) họa sĩ Ấn tượng Pháp

Mỗi khi sương giăng viễn xứ
Là đoàn hành khất mùa đông
Kéo qua, nao lòng lữ thứ
Vang rền chuông đại hồng chung

Ôi chuông của lòng son sắt
Ngân đi ánh ỏi tươi vui
Cho người đăm đăm ánh mắt
Lâu rồi héo hắt làn môi?

Không như những người mộ đạo
Cúi đầu an phận dặm trường
Anh: con hải âu rớt bão
Run niềm thảng thốt quê hương

Có nghe thưa dần mây xám
Người còn vài trạm lưu vong
Kiên gan đóng đanh vầng trán
U sầu tôi chí vô song

Có hay chuỗi ngày thao thức
Dư âm trong ước gắn liền
Như chuông liên hồi náo nức
Cố hương tha thiết, cuồng điên.

Chuông lanh gầm trời chuyển khắc
Gió bay giật áo tay người:
- Hãy nhìn cung đường lữ thứ
Hoàng mai nở sắc vàng tươi.

© PKĐ-Dez. 2013/ Dez. 2014


Cây sồi bị chém

Tranh của © Edvard Munch (1863-1944), họa sĩ Na Uy

Hermann Hesse (1877-1962)

Họ đã chém mi cây ơi nên nỗi
mi đứng lạ đời và kỳ cục sao
Nhường nào cây đã trăm bận đớn đau
tới nỗi trong mi không còn chi ngoài ý chí
và sự bất chấp. Tôi như cây đã không đoạn tuyệt
với cuộc đời tan nát và dập vùi,
mỗi ngày từ thô bạo đớn đau trải trong đời,
lại nhúng trán vào vùng ánh sáng.
Cho đến chết thế giới từng nhạo báng
những gì trong tôi yếu đuối mềm lòng
Thế đó bản thể tôi không thể diệt vong
Tôi đã hài lòng, đã cùng hòa giải,
Lòng kiên nhẫn nở thêm hoa trái
từ những cành bầm dập trăm miền,
Và mặc cho nỗi đớn đau nguyên vẫn
phải lòng yêu cái thế giới đảo điên.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Chú thích của người dịch:
Hermann Karl Hesse (1877-1962): Nhà văn, nhà thơ, họa sĩ Đức, nhận giải thưởng Nobel văn chương cho tác phẩm văn xuôi và thơ của mình.

Những bóng mây qua

Phạm Kỳ Đăng


Tranh của © Fritz Overbeck (1869-1909) họa sĩ Đức

Mưa qua ngập hoa miền nắng
Linh lan nở trắng mây trôi
Chót trên những tầm hoang vắng
Gặp mình trong thoáng dòng soi

Dưới nong trời nghiêng sáng tối
Nhớ là chắp nối mà thôi:
Thảy đi những gì tiếc nuối
Đọng hình ký ức xa vời

Như triều nắng loang tít tắp
Đến con thuyền dãi buông neo
Ngẫm người đi cùng năm tháng
Tựa lưng nhau đẩy mái chèo

Vui không em, người yêu dấu?
Ta còn nhau đến hôm nay
Chụm đầu, hình chung soi thấu
Lệ giàn, tay xiết lòng tay

Dưới trời mây sao quyến luyến
Thoáng mưa hửng nắng trần gian:
- Còn như những lòng xao xuyến
Thắp dâng ơn tạ muôn vàn.

© PKĐ Mai 2014 – Oktober 2014

Ba khoảnh khắc tháng Mười một

Phạm Kỳ Đăng

Tranh của © Pablo Picasso (1890-1973), họa sĩ Tây Ban Nha 

Tinh mơ
Mệnh hệ sương mù mỏng
Ai đó bất chấp phủi tay nhang 
khói trắng
phổng rộp bàn tay quen mơn trớn.

Nến hắt vệt
tháng Mười một
Trầm cảm như lão chủ cầm đồ keo ác
bắt nợ lượt đầu
những mái tóc nhẩy lầu chối sống.

Phải nhạc thảm rắc hàng đen
Màn mưa cùng cực
Bày cò ướt lơ ngơ chạy tháo hàng
trên đám cỏ vàng tróc sét.

Từ nhà thờ xong lễ cầu Chúa
đoàn người lội mưa
lưng còng thêm xuống
Ai nấy nhẫn nại hơn với gánh phận?

Đâu kia, dưới màn sầm sập
Bé gái di-gan dẻo uốn múa trong mưa
thanh tú, kiêu sa
trên bãi rác kho hoang
đóng trạm nghỉ của giống nòi
kiêu hãnh với
tha hương
ly tán.

© PKĐ- Ngả Muôn Ai- 2000


Những suy nghĩ ban đêm

Heinrich Heine (1797-1856)

Trong đêm tối tôi nghĩ về nước Đức
Cứ giật mình trằn trọc mãi thôi
Không sao ngủ, mắt trơ trơ chẳng nhắm
Và tuôn bao giòng lệ nóng sôi.

Những năm tháng đến rồi qua mãi
Từ ngày tôi vắng bóng mẹ yêu thân
Mười hai năm trôi qua đằng đẵng
Niềm nhớ nhung đòi hỏi cứ lớn dần

Nỗi nhớ nhung đòi hỏi cứ lớn dần
Bà cụ ám ảnh tôi trong mệnh số
Tôi nhớ nhung bà cụ khôn nguôi
Ôi bà cụ, cầu lạy trời phù hộ!

Bà cụ hiền thương yêu tôi lắm
Và trong thư bà cụ viết cho tôi
Tôi nhìn thấy bàn tay bà run rẩy
Tôi đã day trái tim mẹ, hỡi trời.

Mẹ tôi vẫn luôn hiện lên trong trí
Mười hai năm đằng đẵng trôi qua
Mười hai năm ròng phôi pha tàn lụi
Từ dạo tôi chẳng được áp ngực bà.

Nước Đức sẽ trường tồn mãi mãi
Xứ sở đây sức khỏe tuyệt vời
Với những cây sồi, cây bồ đề lực lưỡng
Tôi sẽ về thăm lại đấy thôi

Tôi cũng chẳng quá vội về nước Đức
Nếu mẹ tôi chẳng ở nơi đây
Tổ quốc chẳng bao giờ mất được
Bà cụ thì có thể chết đi.

Từ ngày tôi bỏ biệt mảnh đất này
Bao nhiêu người đã vùi sâu dưới huyệt
Bấm đốt tay tính những người thân yêu
Tim tôi rỏ máu nhiều đến chết

Và không tính sao đây? Với từng con số
Nỗi khổ đau càng dấy mãi trong tôi
Như người chết đang lăn qua ngực
Phúc đức sao, họ tránh xa rồi!

Phúc đức sao! Từ cửa sổ phòng tôi
Lọt tia sáng rỡ ràng nước Pháp
Vợ tôi đến, xinh tươi như bình minh
Nụ cười xua những nỗi lo nước Đức.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
dựa vào bản của Hoàng Trung Thông
Nguồn : Tạp chí Đối Thọai số 1/ 1991

Tụng Hân Hoan

Friedrich Schiller (1759-1805)

Hân hoan, ánh thần rạng lóe:
Người con gái tự Thiên đàng
Chúng ta lòng ngây ngất lửa
Bước vào Thiên quốc thiều quang:
- Phép mầu kết liên tất thảy
Những gì thời thượng chia phôi
Mọi người, ở đâu cánh hạ
Thành anh em cả muôn nơi.

Đồng ca
Đây nụ hôn cho tòan thế giới
Ôm lấy nhau nào triệu anh em!
Ở cao hơn Ngân Hà hẳn thế
Có người Cha yêu dấu ngự trên.

Ai may vận lớn vừa kết bạn
Thành bạn hiền của bạn mà chơi
Ai giành được người đàn bà đẹp
Hãy góp lời sung sướng reo vui
Vâng, cả ai gọi linh hồn lẻ
Là tồn sinh trên quả địa cầu
Còn ai đó, chưa lần nào khả dĩ
Khóc than lìa khỏi khối chung nhau.

Đồng ca
Vạn vật trú ngụ vòng vĩ đại
Hãy nương tình thiện cảm ngợi ca
Dẫn lên tận sao trời tít tắp
Nơi trị vì của đấng cao xa.

Muôn lòai uống nguồn Hoan lạc
Bên bầu vú của Thiên nhiên
Tất cả Thiện cùng điều Ác
Cùng lần theo vết căn nguyên
Cho ta nho và những nụ hôn
Một người bạn, thử thách trong cái chết;
Chứng trước Chúa, lời Minh thần Cherub (1):
- Đến lòai giun còn lạc thú trên đời.

Đồng ca
Trên trần thế, người rớt sâu, hàng triệu
Bạn ngờ không có đấng Sáng Tạo nên?
Hãy tìm Người cao trên Ngân Giang ấy
Trên trăng sao ắt Chúa ở trên.

Hân hoan: đây đồng hùng vĩ
Trải trong thiên nhiên vĩnh hằng
Hân hoan quay trục xe vòng
Trong cỗ đồng hồ thế giới
Dụ mầm nở hoa kết trái
Những mặt trời tự Thiên Hà
Dệt quyển tầng trong trời xa
Ống kính tiên tri nào biết.

Đồng ca
Hãy vui bay như những mặt trời
Theo phác đồ của trời cao tráng lệ
Trên quỹ đạo sải bước, nào huynh đệ
Như một anh hùng vui tới chiến công.

Từ tấm gương chân lý lửa soi
Với nhà nghiên cứu mỉm cười
Lái dẫn cung đường kẻ nhẫn
Tới đồi Đức hạnh chênh vênh,
Trên đỉnh non của Đức tín bình minh
Hân hoan đó cắm cờ bay lất phất
Nhìn qua kẽ cỗ quan tài giật sập
Thấy Hân hoan trong hợp xướng thiên thần.

Đồng ca
Triệu người hãy can trường nhẫn nại
Kiên nhẫn cho thế giới tốt hơn
Trên Ngân Hà hẳn Chúa trời vĩ đại
Nơi cao kia sẽ ban thưởng công ơn.

Với chúa thánh ta nào đâu sánh
Hóa lại hay cùng họ ngang hàng
Lên tiếng đi hỡi buồn tủi cơ hàn
Vui lên cả với người đang phấn chấn
Coi quên hết óan hờn và cừu hận
Tha thứ kẻ thù không đội trời chung
Không còn giọt lệ nào ép buộc
Hối hận nào ray rứt trong lòng.

Đồng ca
Sổ ghi tội của chúng ta đà hủy!
Tòan cõi trần ta xí xóa cho ta
Anh em ơi trên dải Ngân Hà
Chúa phán quyết cũng như ta phán xử.

Hân hoan sủi trong cốc lớn
Nhựa vàng sóng sánh trong nho
Rợ ăn thịt người, uống hiền khô
Hoang mang thành lòng gan dạ
Từ chỗ ngồi, anh em đâu tá
Bay theo bình rượu sóng lượn quanh
Cho bọt nồng phóng tới trời xanh
Cốc này dâng mừng Chúa lòng lành!

Đồng ca
Ngợi khen tụ quần tinh tú
Khúc thiều Seraph (2) ngợi ca
Cốc này kính mừng Đức Chúa
Cao trên kia giải Ngân hà!

Rắn rỏi trong đau khổ não nề
Ra tay giúp, nơi trắng trinh nhỏ lệ
Trung trinh với lời xưa nguyền thệ
Với bạn thù chỉ chân lý không màng
Kiêu hãnh nam nhi tôn trước ngai vàng
Hỡi anh em, chỉ còn là Thiện, Huyết
Xứng công trạng đáng vòng quế nguyệt
Nhấn chìm đi những lũ lọc lừa!

Đồng ca
Xiết chặt nữa vòng nhân quần thần thánh
Hãy thề bên chén rượu vang vàng
Một lòng trung nguyện ước tâm can
Thề với Chúa trên trăng sao phán quyết!

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức, bản nổi tiếng, do chính Friedrich Schiller cắt bỏ hai khổ cuối.

Phố tan mưa

Phạm Kỳ Đăng 

Tranh của ©Alfred Sysley (1839-1899) họa sĩ Ấn tượng Pháp

Tan mưa bụi hắt dòng sông 
Mơn man cảm xúc phố lòng ngất ngây
Từ mây đổ xuống lòng tay
Từ trên tháp cổ đường ray chao tầng
Con tàu treo bóng thu không
Lướt ngang tòa ngói láy dòng trường giang
Em dung nhan rất dịu dàng
Tựa lan can mắt liếc sang có vì
Trên lầu lay khóm tường vi
Tầm xuân hoa nở trong thì nhớ nhung. 
Ôi trời quang đãng muôn trùng 
Em lòng liễu thị vô cùng xa xôi.

© P.K.Đ - 2014

Lá rơi

Rainer Maria Rilke (1875 - 1926)

Lá trút xuống, ngỡ từ xa xăm rụng
Tự những vườn xa vừa úa trong bao trời
Với cử chỉ rũ bỏ, chúng rơi.

Và trong nhiều đêm, trái đất trĩu nặng
Từ mọi vì sao rụng vào lòng cô quạnh.

Tất cả chúng ta rơi. Cánh tay đây hạ xuống
Bạn nhìn kỹ tay kia: thảy trong muôn một.

Ấy còn đấng Ngôi Nhất, người đang giữ trong tay
sự rơi này, êm đềm vô tận.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức


Điều còn mãi

Franz Werfel (1890-1945)

Chừng nào gió vùng Tác ta vờn nhẹ 
Những bông hoa miền Slovakia,
Chừng đấy lúc các cô gái dệt hoa
Vào khăn thêu thân thương nhiều sắc.

Rừng Bavaria chừng nào vang vọng
Tiếng rìu trong mờ mịt ban mai,
Chừng đấy lúc kẻ cô đơn ngồi đẽo
Tượng thánh thiêng và Đức Chúa Trời.

Chừng nào trên hành trình, biển cả
Vùng Liguria che chở các ngư dân,
Chừng đấy lúc trên bãi biển, tần ngần
Những người vợ mắc đăng ten, dõi mắt.

Tôi cảm kích - các tộc người trên trái đất -
Điều các bạn hoàn công, còn mãi tháng ngày
Thân tôi đấy không đồng bào, tổ quốc
Vầng trán tôi giờ úp xuống lòng tay.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Lữ khách

Phạm Kỳ Đăng

Tranh của © Edvard Munch (1863-1944), họa sĩ Na Uy

Tặng Chị Võ Thị Hảo

Nhìn biển rừng trong ưu uất

Khói dâng mờ mịt sơn khê

Mặt đất giầy hung tàn đạp

Thây người không tấm mền che

Cảm thông chảy chung mạch máu

Ôm người xiết nỗi thịt da

Xá gì tha hương cố quốc

Mời ta chia sẻ ngôi nhà

Khóc sâu dưới tầng nước mắt

Cười vang trên những thác cười

Cuộc vui, thâm tâm lẻ bóng,

Liên hoan ở chốn không người

Nghĩ qua nhiều vùng cấm kỵ

Hết mình như khối băng tâm:

Gió qua những mồ liệt sĩ

Cuốn theo quằn quại khói trầm

Giận trỏ ngón tay thịnh nộ

Đứng lên thân tựa hàng mồ

Căm kẻ đục bia vùi dập

Oan hồn gào khóc hư vô

Những người ăn sầu uống lệ

Quặn lòng cố quán đêm đêm

Nhìn sương mai như giọt bể

Mở phơi những lụy tang điền.

©PKĐ - 2014

Đài phun La Mã

Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Hai bồn nước, một song le cao vượt
trên một bể khuôn đá cẩm thạch cũ hình tròn
từ bồn trên nước nghiêng mình rót nhẹ
xuống dưới lòng nước sẵn đứng chờ luôn

im lặng mở lòng đón dòng thầm thì nói
và kín đáo, phân đều trong vốc rỗng bàn tay
chỉ cho thấy bầu trời sau tán xanh và tăm tối
thấy như là một vật thể chẳng ai hay

lặng lẽ lan ra trong đáy khuôn xinh đẹp
vòng loang vòng, không nỗi nhớ nhà
chỉ thư thoảng mộng mơ và đọng giọt nhỏ ra

hạ trú ở những cột rêu phong rủ xuống
tới tấm gương cuối, làm bể nước khẽ khàng
từ đáy mỉm cười tỏa những bước chuyển sang.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức (xem mục Dịch thuật)

Lưu vong

Phạm Kỳ Đăng

Tranh của © Salvador Dali (1904-1989), họa sĩ Tây Ban Nha

Tôi từng thức nhiều đêm gối chiếc
Đối nhìn trăng đến sáng có gì đâu
Người nào bảo ngày rời đi hối tiếc
Kệ, không mong một sáng lại từ đầu

Nào còn sáng dưới hành lang u tối
Đứng ở đây thềm cổ, phút huy hoàng
Người chào đón. Và có người quỳ gối
Làm sao khuân kiếp lầm lạc, đò sang

Có gì mới, dưới vòm trời cũ rích
Khói, bụi, sương bay thôn Đông thôn Đoài
Sao chiếu mệnh trỏ gầm nằm đơn độc
Bao nhiêu người kéo chẳng ra ngoài

Nhưng thật đấy tôi yêu người thiếu phụ
Dạo ngồi bên trong lớp, rất dịu hiền
Trêu tới lúc nàng chau mày giận dữ
Qua lâu rồi tôi vẫn thích gọi tên.

Hương của sắc nắng mùa thu choáng ngợp
Tới từng năm cánh bướm vẽ vòng
Vui, buồn, giận, nhớ trong lòng khép kín
Đầy đủ cho cuộc sống lưu vong.

© PKĐ -2014 

Hãy vào ngó công viên đồn đã chết

Stefan George (1868-1933) 

Hãy vào ngó công viên đồn đã chết: 
Những triền nước xa le lói ánh cười
Màu lam không chờ của nguyên chất mây trời
Chiếu sáng mặt ao và lối mòn nhiều sắc.

Nhận từ bạch dương và hòang dương nơi đó
Gam phớt vàng, màu non xám; gió mơn man
Nay hồng muộn vẫn còn chưa úa hết
Hãy tinh lựa, hôn lên và kết bó hoa đan.

Cũng đừng quên những bông đồng tiền cuối
Màu tím hồng quanh nho dại dây lan.
Và cũng chút gì ở đời xanh còn lại 
Nhẹ gắng qua trên gương mặt thu tàn.

©Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức (xem mục dịch thuật)
 
 

Tranh của ©Amadeo Mogdigliani (1884-1920) họa sĩ Ý

Mùa thu hương

Phạm Kỳ Đăng

Em người đẹp gió mùa thu nhắc
    Mùa thu hương vàng mắc tán rừng
      Nắng hồn hậu múa mừng nhan sắc 

Đóa dung nhan xứ Bắc vô ngần
  Là thế đấy dưới hồng trần gió nổi
         Trốn tìm nhau trong biến đổi xưa từng
        Hoàng hôn cháy ngập ngừng ước hẹn
      Khối vàng ngân hoàn vẹn kiên trinh
         Xưa dứt áo trên hành trình huyên náo
   ngả đời đi. Tiếng đàn sáo hư hình
       Mang hoài cảm xốn xang tình ly biệt
    Trên trần gian trùng điệp biển dâu
             Không tiếng gọi. Trong sương dầu áo gội
      Xiết bao vui hôm nay hội tròn trăng
      Em vào bước giải khăn hồng vấn vít
          Thiết tha tình quấn quýt ánh hoa đăng
    Tay cao với kết thân măng kỳ diệu
     Áp lưng ta xoay cuốn điệu vũ vòng
     Hoa tay nở mở trong lòng hòa sóng
            Đồng điệu gương in soi bóng mười mươi
           Hồn nhiên sống giấc mơ người yêu dấu
Mãi như em ngọc thốt hoa cười.

© PKĐ -2014

Chúng ta đi trái tim trong cát bụi

Ingeborg Bachmann (1926-1973)

Tranh của© Georges Rouault (1871-1958), họa sĩ Pháp

 
Chúng ta đi, trái tim trong cát bụi
Và từ lâu bởi bất lực, đã sạn chai
Đâu nghe tiếng ta, trong cát bụi rên dài
Mà trách móc, người đời còn quá điếc.

Ta ca hát âm thanh trong lồng ngực
Chưa bao giờ từ nơi đó vọng âm
Chỉ thư thỏang có một người biết được
Chúng ta không bị ép phải dừng chân.

Chúng ta dừng. Thôi lê chân mòn mỏi
Kẻo nữa rồi kết cục cũng hỏng thay
Và hướng mắt, ta nhìn lên Thượng đế:
- Ta chuốc cho ta cuộc giã biệt này.

©Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức


Mùa thu siêu hiện

Georg Trakl (1887 - 1914)

Với trái vuờn nho óng quả vàng
Hùng vĩ một năm đã kết trang
Quanh cánh rừng im lìm tuyệt diệu
Là đồng sự của kẻ cô đơn.

Người đồng hương nói: Thật là tốt.
Mi chuông chiều nhỏ nhẹ ngân nga
Hồi kết hãy cho niềm quả cảm!
Đàn chim di chào chuyến đi xa.

Thời khắc của yêu nhớ dịu dàng
Trên thuyền buông mái cuối dòng lam
Đẹp sao hình ảnh đan vào ảnh
Yên tĩnh trong câm luống lụi tàn.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức

Những bông hồng

Gottfried Benn (1886-1956)

Mỗi khi hoa hồng tàn tạ
Từ cành hay những lọ hoa
Và hoa bắt đầu trút cánh
Cũng rơi những giọt lệ nhòa

Mơ về dài lâu giờ khắc
Đổi thay và tái khởi đầu
Mơ trước vực sâu buồn thảm
Hồng buông cánh rớt về đâu

Điên vì sự dâng thời khắc
Cả và lên cõi phục sinh
Điên trước rơi rụng, lặng thinh
Khi những đóa hồng tàn úa.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức (có trong mục Dịch thuật)

Miền đất xám 

Stefan Zweig (1881-1942)

Những đám mây hừng lên ráng đỏ
Vần vụ trên cánh đồng cô đơn
Như một người mang cây sáo buồn
Mùa thu đi ngang qua thế giới.

Vẻ gần gũi, anh không sao chạm tới
Sao lắng nghe được điệu nhạc ngân?
Trong khoảnh khắc anh cảm thu, thế đấy
Khi đồng xa thoáng vẻ phai dần.

©Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên tác tiếng Đức (có trong mục Dịch thuật) 

Trong mùa thu

Georg Trakl (1887 - 1914)

Hoa hướng dương óng sắc bên rào
Người ốm lặng ngồi co ro trong nắng
Đàn bà trên đồng, hát quên việc nặng
Giàn chuông ngân gióng giả vào đây.

Chim nói ta hay chuyện cổ xa xăm
Chuông tu viện ngân vào đây gióng giả
Từ sân vọng tiếng vĩ cầm rộn rã
Hôm nay làng cất rượu vang nâu.

Con người tỏ ra dịu dàng, hồ hởi
Hôm nay làng cất rượu vang nâu,
Những hầm mộ rộng toang lối mở,
Có nắng thu thêm tô đẹp sắc mầu.

© Phạm Kỳ Đăng dịch
từ nguyên bản tiếng Đức (bản tiếng Đức và tiếng Anh trong mục Dịch thuật)

Ngả Muôn Ai

Tranh sơn dầu ©Emil Nolde, họa sĩ Biểu hiện Đức

Phạm Kỳ Đăng

Thu vang
Xe xóc càng
Bụi đường bốc mộ.

Lối cúc
Ngả gió mơn man
Vùng quá vãng
Trong nhá nhem sương vạc
Tốp thợ ngõa nháo nhác vơ khăn gói,
Nôn nao tiếng quạ dồn
Khẩn thiết lên đường về xứ sở.

Mê man
Người quả phụ
Trở mình dưới thung mây sấm sét
Như quá lượng thần giao cách cảm
Một nỗi nhớ loằng ngoằng như chớp chạy trong đầu.

Nắng hoen
Những giấc mơ thống khổ
Như áo tơi lá lỗ chỗ che thân anh trai điên chăn ngỗng chạy trên đồng
Hồn nhiên hắt cơn mơ xám xịt
Qua cổng tối của trí não
Dun dủi những lỗ tò vò.

Lá úa
Võ vàng mặt con sau ca mổ
Chịu dỗ ngọt ngon, co bé tật nguyền vào phòng đánh thuốc mê
Lúc nhịu mồm cố gọi tên cha mẹ
Ta không tha ta vì sự dối lừa này.

Ngả muôn ai
Chịu hình riêng phận
Suốt đời níu thang dây, kinh hòang cao ốc cháy.

© PKĐ - Ngả Muôn Ai – 2000

Mùa thu

Georg Heym (1887-1912)

Nhiều cánh diều đứng trong làn gió
Múa trong vương quốc khí tầng cao
Trên cánh đồng, trẻ phong phanh áo
Da chấm tàn nhang, vừng trán xanh xao.

Trên biển sóng chói vàng chân mạ
Nhiều chấm thuyền trắng lướt dập dờn;
Và trong những giấc mơ xuôi viễn xứ
Bầu trời đổ ngập bóng mây lam.

Đứng lùi xa trong tĩnh yên bất động
Cánh rừng như một thành phố đỏ son
Những lá cờ của mùa thu, vàng chói
Treo chót tháp cao rủ xuống, héo mòn.

©P.K.Đ dịch (Nguyên bản tiếng Đức và bản tiếng Anh đăng trong mục Dịch thuật)

Rừng tràm

Tranh thuốc nước của © Emil Nolde, họa sĩ Biểu hiện Đức

Phạm Kỳ Đăng

Mỗi khi cỗ xe thổ mộ
Lăn về xứ sở hoàng hôn
Có người theo xe hối hả
Đưa tin an ủi linh hồn.

Xe chồm, cánh tay với lỡ
Bánh xe lộc cộc dặm dài
Vịn vào trâm rơi bình vỡ
Rạn lòng chuông nguyện hồn ai

Trách người lỡ làng mọi lúc
Sẻ san tiếng nói tự tình,
Bụi hồng mịt mùng chân dốc
Gió quần day dứt sinh linh.

Rừng tràm rung trong tán lá
Lối bùn đỏ sét sương rơi
Ta - người đưa tin cuối trạm
Chạy trong bóng đổ cuối trời.

© P.K.Đ - 2014


Ngày biệt ngục

Phạm Kỳ Đăng

Tặng Cù Huy Hà Vũ và những tù nhân lương tâm
 
Chiều vét cạn khỏang không tù ngục,
chỉ còn ngọn đèn ong ong thức qua tuyệt vọng
như anh, tựa song thức bóng sao khuya
thức qua thiếu thời
những đứa trẻ lang bạt ở trần đời khốn khổ
dở giấc mơ với con giống gẫy, đèn hoa táp cánh
Chiều chiều vét từ khỏang sền sệt ánh sáng
dưới vòm vữa om của u ám lặng câm -
người tù thi gan -
vét khỏang nào cũng trào tuyệt vọng
với thời khắc
điểm canh
bằng lạch xạch ổ khóa, chát chúa gông cùm.

Quê hương anh
dưới nắng nhọc nhằn
vần bánh xe đi thị thành bán sức
lớp lớp người quằn quại,
khói hun đồng những tấm lưng nhễ nhại,
về đây xếp hàng người mất đất cúi đầu nhìn đất.
Vấn cường bạo nói lời cương trực,
anh bị trả thù tứ bề
đáp lại đêm đêm
tiếng khóa cùm khô khốc.

Dù lặng câm là đêm, vách trát gió mài sao ngủ,
ai đắp trán cho anh ký ức hầm hập
về miền đất chuyển mùa vẫn
nguyên những hàng đời lắt lay
mất đất phần tổ tiên, phó thân đời nô lệ.

Mặt trời buông xuôi bóng từ lâu,
riêng anh trằn trọc canh thâu,
ấp trong lòng vầng dương
le lói chiếu bầy chim kêu ánh ỏi
qua ô chấn song
rải tràng hạt lung linh nắng muôn lời cầu nguyện
một sáng im nghe, không tiếng khóa cùm.

© P.K.Đ
Nguồn: BVN

Dưới rặng tiêu huyền

Phạm Kỳ Đăng

Hoa anh túc ©Emil Nolde (1867–1956), họa sĩ Biểu hiện Đức

Rặng hoa trải lòng ánh sáng

Khuyên môi son dấu khát đời

Nhớ người trong màu áo trắng

Trên đường hửng nắng như môi

Vừa hôn lá reo lấp láy

Nắng vàng lọc cánh thủy tiên

Thiết tha chiều màu lửa cháy

Vàng thau dưới rặng tiêu huyền

                  

Dần trong sương ngưng màu sữa

Đọng vầng dương ối gần xa

Một bông anh túc quyện đỏ

Say mơ trong bóng chiều tà.

©P.K.Đ - 2014