Bài thơ "Tháng Chín" của Hermann Hesse

Gerhard Stadelmaier 

Tranh của Paul Gauguin (1848-1903): Họa sĩ Pháp

Dưới giác độ trữ tình, tháng Chín đang lại gần là thời điểm lý tưởng để chết. Và bài thơ này là một đồng thuận tuyệt vời bình thản với kết thúc, nơi Hermann Hesse thế đấy vẫn còn nấn ná lại một hồi.

Hãy hôn vào cánh tay già héo đi! Thần chết là một hiệp sĩ hoa hồng. Với một nhành hoa chết nở điều kỳ diệu trong lẵng an ủi của người mang hoa dành cho đôi mắt „thấm mỏi mệt“ và tựu trung cho tất cả những ai khát khao an nghỉ cuối cùng muốn thu xếp việc này với một gout thẩm mỹ tinh tế và phong thái trầm tĩnh. Và như thế, vào ngày 23.09.1927, Hermann Hesse, khi đó là người đàn ông „ trạc ngũ tuần“, trên những chân thơ ba bốn nhịp lên nhẹ nhàng và lả lướt, đã để cho mùa hè trở thành một ngữ hình rất có nhân tính, vượt qua tầng đời rạng chiếu, nóng hổi - chín muồi, và „ngỡ ngàng và thâm u“, sao mà như sẵn đợi, kiêu hãnh buồn thương trong không khí lạnh rùng mình của tuổi già chầm chậm bước những dốc xuống đi về vĩnh biệt.

Tháng Chín - nhìn ở khía cạnh thơ ca là thời điểm thuận nhất để chết, nếu như hoa vẫn còn hiện diện. Mưa rỏ xuống lòng hoa và hàng ngàn bông phấn bụi nhỏ sắc vàng nhỏ xuống từ cây keo hoang dại với những cành xoáy khá vút lên cao ngỡ hồ dâng tặng đất mồ nghĩa trang trong một cơn cuồng phong mưa vàng cuối cùng những chiếc lá xếp dẻ quạt đối hàng trút xuống.

Người ta không chết trong tháng Tám

Nhưng mà trước đó còn một chương trình đối lại rõ rệt. Sự điên cuồng. Có thể nói như thế trong tháng Tám của đời ông, cũng trong năm 1927, Hesse, hợp với thiên chất, đã đưa Krisis (1) thành thi tập vào tâm điểm cuộc đời và với 56 bài thơ ông lăn lộn trong đất vô cơ của khu vườn đời hoang dã và nghịch ngợm và một lần nữa, một cách cay đắng và trào lộng (và cả một chút gì đó tự thương cảm) buông ra sự bực tức và đớn đau cũng như tiếng reo vui đã trở nên mong manh: “Họ buông xuôi, họ chán đời/ họ bị bỏ rơi, họ lỡ dở/ Và quỉ ơi mái tóc rụng đi”, nhưng rồi những tưởng ” trước khi kết cuộc” một cô gái sà vào cánh tay, ông cởi “áo và quần cô ra/ Và sau đó nhân danh Đức Chúa/ Thần chết đón ta đi. Amen”. Nhưng mà không trong tháng Tám. Trong một thứ kiểu như lên cơn sám hối cuồng nộ trước khi sập cửa ông đã đeo lên mặt chiếc mặt nạ phóng đãng trước giá treo cổ của Villon (2): „A mà tôi nốc và ngấu nghiến/ Không còn tên là gã Hesse/ Nằm bên những mụ đàn bà/ Chà thân mình vào cơ thể họ/ Không thỏa độ bóp cho chết nghẹt/ Rồi sau đó gã đao phủ tới/ và mang tôi đến nơi yên nghỉ“, bởi vì: „Gã Hesse nổi tiếng ấy biến rồi/ Duy ông chủ nhà in nhờ khách hàng mà sống“ (Điều ai cũng biết sau cái chết thực của Hesse vào năm 1962, nhà xuất bản Siegfried Unselds Suhrkamp tiếp tục thoải mái làm và vớ bẫm cho tới hôm nay...). Và „ Tới tai Đức thánh Gioan Rửa tội, gã Herrmann Say khướt cất tiếng“ về tinh cồn của sự tiêu thụ cô-nhắc cấp cao: „Ai biết hoan lạc của cuộc đời/ Hẳn liếm vào mõm mình/ Ngoài ra chúng tôi đáng hưởng/ chết đi thê thảm ở ngày mai“. Nhưng không trong tháng Tám. Ngày mai là „Tháng Chín“.

Nhưng trong khi những bài thơ tập Krisis bướng bỉnh thứ nhạc mèo kêu lảnh lói, bài thơ Tháng Chín với những bộ kèn sáo bằng gỗ (sáo, kèn, oboe) vút cao như cây keo, với âm sắc của đàn celesta, của những biến đổi âm run rẩy của bộ dây và xúc cảm từ tạ mãnh liệt của giọng soprano đã gióng lên một thanh âm giao hưởng khác: tương tự thế, cũng như Richard Strauss (3) trong phần hai của „Bốn bài hát cuối“ đã phổ nhạc „giấc mơ vườn hấp hối“. Và mặc dầu Hesse không thích thú nghệ thuật âm nhạc của Strauss, coi là thứ „điêu luyện, tinh vi, đầy vẻ đẹp thủ công nhưng mà không có trung tâm, chỉ là mục đích tự thân“, thì trong những điệu hò đơn âm và những bước đong đưa giai điệu nhúng hoa vào đó, nơi cơn mưa cung thứ thương cảm ngọt ngào hắt xuống cũng như hát lên ở đây, thì Strauss đã hoàn toàn tuyệt vời bắt trúng vào âm hưởng của từ trần, của cái chết và sự an ủi của bài thơ này: như một sự đồng cảm tuyệt vời và bình thản với kết thúc. Của một ngữ hình quan trọng. Nó có thể nói về bản thân mình:“Kính Cha, thực đã đến thì/ Mùa hạ vô cùng rộng lớn“(4). Nhưng đó lại là một câu chuyện khác.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Nguồn FAZ – Frankfurter Anthologie

Tháng Chín

Hermann Hesse (1877-1962)

Khu vườn buồn tưởng
Mưa đổ xuống lạnh lòng hoa
Mùa hè đương đầu hồi kết
im lặng nổi phong ba

Từ cây keo cao
Rỏ xuống vàng ròng, lá theo lá
Ngỡ ngàng và thâm u, mùa hạ
Mỉm cười vào giấc mơ vườn hấp hối

Khát khao yên nghỉ, bên những đóa hồng
Lâu chút nữa mùa hạ dừng chân.
Rồi khép lại chậm dần
Đôi mắt lớn thấm màu mỏi mệt.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

September

Hermann Hesse (1877-1962)

Der Garten trauert,
Kühl sinkt in die Blumen der Regen.
Der Sommer schauert
Still seinem Ende entgegen.

Golden tropft Blatt um Blatt
Nieder vom hohen Akazienbaum.
Sommer lächelt erstaunt und matt
In den sterbenden Gartentraum.

Lange noch bei den Rosen
Bleibt er stehen, sehnt sich nach Ruh.
Langsam tut er die großen
Müdgewordenen Augen zu.

Chú thích của người dịch:

Hermann Karl Hesse (1877-1962): Nhà thơ, nhà văn, họa sĩ Đức, nhận giải thưởng Nobel văn chương cho tác phẩm văn xuôi và thơ của mình.

Gerhard Stadelmaier: (sinh năm 1950): Nhà báo, nhà phê bình sân khấu Đức.

(1) Krisis: Tác phẩm nhật ký thơ xuất bản năm 1928 sáng tác trong thời gian Hermann Hesse viết Sói đồng hoang.
(2) François Villon ( 1431-1463): Nhà thơ Pháp, tác giả quan trọng nhất của thời Trung cổ hậu kỳ.
(3) Richard Georg Strauss (1864-1949): Nhạc sĩ Đức, được tính về trào Lãng mạn, con trai của nhạc sĩ Franz Strauss, ông nổi tiếng vì nhạc opera, phổ thơ và sáng tác bài hát.
(4) Câu mở đầu bài thơ Mùa thu của Rainer Maria Rilke, thi sĩ Đức.

Tranh của Paul Gauguin (1848-1903): Họa sĩ Hậu Ấn tượng Pháp, tác phẩm ảnh hưởng nhiều mặt lên sự phát triển của Hội họa châu Âu hiện đại.

Không giờ kém mười

Phạm Kỳ Đăng  
  

Tranh của © Salvador Dalí (1904-1989), họa sĩ Tây Ban Nha

Rơi vào tình trạng
căng mắt tìm hạ xuống đường băng trong đêm
ngực trần hốt mình thấm sợ

Nỗi bủn rủn thiếu phụ mò ngọc trai
không lên nổi mặt nước,
Nỗi hoảng hốt người phi công
mắc ghế máy bay,
không mở dù,
rơi thả
bóp óc ta từng phút từng giờ
và bải hoải như roi cá đuối
chằn lại bởi những lưng quằn quại
gặm từng khớp.

Thành phố giờ này mái hiên le lói
Một con vẹt bạo mồm đánh tiếng
Dãy mặt nạ mắc giàn hoa lắc lư cười trừ
Người phu vác ngắc ngứ ngủ há mồm chưa xong bài tính nhẩm
Những cánh tay dầu mỡ quờ tìm nhau trong bóng tối ổ chuột
Bén hơi như móng tay cô điếm nghiện gãi lên động mạch

Vẫn chưa hết, vẫn chưa điểm khắc
Tất cả đã an bài trong đơn độc
mụ mị dần đi như màn đêm chịu thua cú vặn đáo để
của xe rác thùng quay đen ngòm hoác mở.

Giữa dòng âm quen thuộc
từ lâu sót một tiếng thất thanh
trả thù đêm vắng:
Hằm hằm gió đập,
Những cơn gió đêm đi xiết nợ
Vâng, vâng, vâng còn nợ đời tôi
Những món phải trả không khoan nhượng.

©® PKĐ 2000- Ngả Muôn Ai

Tranh của © Salvador Dalí (1904-1989): Họa sĩ, nhà đồ họa, điêu khắc Tây Ban Nha. Là đại diện của phái Siêu thực, ông thuộc về những nghệ sĩ tạo hình nổi tiếng nhất của thế kỷ 20.

Biểu tình bất bạo động

Phạm Kỳ Đăng 

Tranh của © Gerhard Richter (sinh năm 1932)

Cuộc tuần hành của 10.000 người dân huyện Kỳ Anh vừa qua tiến vào trụ sở Formosa mang một chiều kích mới. May mắn thay, biến diễn và kết thúc cơ bản không để lại vết tích bạo hành. Từ trước đến nay, những người biểu tình được vận động theo thái độ ôn hòa đến nơi đến chốn. Nhưng nhà cầm quyền chưa được thuyết phục đầy đủ về ứng xử phi bạo lực.

Trên truyền thông, sách báo, diễn đàn mạng việc chưa chuẩn bị kịp thời và đầy đủ về thái độ và tinh thần cho công an, an ninh, cảnh sát cơ động không được phép dùng bạo lực đánh đập đồng bào là một thiếu hụt gây rủi ro rất lớn. Các lực lượng võ trang là những nhóm đối tượng rất khó tiếp xúc. Có cảm giác họ bị cách ly nghiệt ngã với đời sống xã hội. Mang súng ống vũ khí trang bị từ tiền túi của dân, họ được huấn luyện theo phản xạ thô bạo còn đảng còn mình, rất dám không chừa một thủ đoạn nào thuộc về bạo hành, trấn áp. Xem video clip thoạt đầu xảy ra một xô xát (bột phát hay dàn dựng?) nào đó, mấy người cảnh sát cơ động xô vào vung dùi cui tới tấp. Đó đúng là nguyên cớ khiến một số bà con biểu tình nhặt đá gạch ném theo.

Như Linh mục Phêrô Trần Đình Lai kêu gọi „không được bạo động, tất cả ôn hòa, không được ném chai lọ, không được ném đất ...vào những người có thể là con cháu chúng ta", thì hẳn lời hiệu triệu này hoàn toàn cũng có thể hướng vào mỗi người mặc quân phục, cảnh phục. Họ, các công an, cảnh sát, chính họ cũng không nên chĩa dùi cui súng đạn vào người dân lành. Các nạn nhân của họ cũng rất có thể là bà con cô bác của mình hoặc của người cùng đơn vị.

Đây là phép thử cuối cùng. Đối với một thể chế trong giai đoạn giãy giụa đã trang bị cho lực lượng võ trang của mình đến tận chân răng và chịu tuyên thệ còn đảng còn mình không còn gì là không dám xuống tay, và, với một nhân dân bị tước đoạt nhân quyền gồm cả quyền biểu tình, sau những lần phản kháng bị tù đầy, đánh đập dữ dội, không còn gì để mất.

Và cả hai lực lượng đối chọi nhau đã chạm trán trên mảnh đất bị ô nhiễm không còn gì để mưu sinh. Ngày 02.10. 2016 cả 10.000 người dân kéo về đòi bồi thường công bằng, trả lại môi trường xanh sạch cho dân tộc và đòi Formosa cút về nước.

Một chút không khí sôi sục Xô Viết Nghệ Tĩnh tái hiện.

Có điều yêu sách cần trao đến tận tay hôm nay không phải là ngoại xâm, hay thực dân đế quốc, mà suy cho cùng chính là một lớp người hô hào đấu tranh giai cấp để bao tường xung quanh mình thành một giai cấp thượng đẳng đứng trên đồng bào, dân tộc. Lớp này xóa bỏ tư hữu để sở hữu toàn thể dân tộc và tài nguyên đất đai của chung. Và chúng đứng trên đó tha hồ dễ dàng bán nhượng và chiếm hữu.

Mọi đòi hỏi tối hậu như vậy hướng vào Đảng cộng sản Việt Nam, cho đến nay tổ chức mọi thảm họa. Không thể rũ bỏ trách nhiệm cho ông Nguyễn Phú Trọng và những lãnh đạo đảng ngoan cố cưỡng bách dân tộc đi theo một thứ chủ nghĩa bị bác bỏ về mặt lý thuyết ở đầu và sụp đổ trong thực tiễn ở cuối thế kỷ trước.

Còn lại trên dải đất chữ S là mảnh đất bị ô nhiễm trầm trọng bởi tham nhũng thâm căn từ hệ thống. Vì môi trường sống là nơi nương náu chung chia sẻ nhiều tính mạng và số phận nên kết thúc ôn hòa của cuộc biểu tình mở ra liên kết lớn cho người dân mọi thành phần cùng chung số phận và sứ mệnh, và cả cơ hội hiệp thông rất lớn cho các hội đoàn. Các nỗ lực khắc phục hậu quả diệt hủy môi sinh không chừa một ai, do đó sự xuất hiện, hoạt động và phối hợp của các hiệp hội và tổ chức dân sự tuyệt đối chính danh và chính đáng.

Hy vọng có một tiền lệ với kết cục bất bạo động, chúng ta vẫn phải lường trước những kịch bản khác trong tương lai nhà cầm quyền có thể sử dụng để đàn áp đẫm máu. Họ có thể cài công an vào làm côn đồ manh động để sử dụng vũ khí hay huy động cảnh sát cơ động tỉnh này đến trấn áp biểu tình ở tỉnh khác. Nhưng vào ngày 02.10. 2016 cảnh sát cơ động đã bỏ chạy. Có người cởi áo tìm đường trốn đi.

Cử chỉ đó đáng rất đáng hoan nghênh. Không bắn vào người dân lam lũ đã là điều thiện, thua hẳn họ là điều vinh quang hơn. Với nhân dân có gì mà mất, chỉ có được mà thôi. Không có ai phải tranh đoạt với ai cả. Trên một dải đất từ Bắc chí Nam quả bom bẩn đã quăng ra đó. Đằng nào nhân dân đang giãy giụa trên đó, cảnh sát, binh lính như thường dân cũng thế đang tìm lối thoát ra khỏi một địa ngục trần gian.

Trong những cuộc biểu tình khác tiếp theo có thể xảy ra ở ngoài giáo phận, ở những địa phương khác bà con có thể treo thêm biểu ngữ “Chúng tôi là Nhân dân“ trước ngực. Kẻ cầm dùi thủ ác vô lương mấy trước lời thức tỉnh đó cũng phải ít nhiều chùn tay.

Với tôi, hình ảnh khắc sâu những người dân trèo lên tường thành không làm hư hại thứ gì mang giá trị biểu tượng rất lớn. Họ gợi nhớ những người dân CHDC Đức quả cảm trèo lên bức tường Đông Tây Berlin. Mở màn bằng cuộc biểu tình mang tính chất bước ngoặt của cuộc Cách mạng Hòa bình tại CHDC Đức xảy ra tại Leipzig vào ngày 06.10.1989 và đạt cao trào vỡ bờ là cuộc tuần hành tại Berlin ngày 09.11.1989. Người dân kéo nhau trèo lên bức tường và đạp sập xuống dưới chân chế độ cộng sản phá sản. Trên dải đất miền Trung Việt ngày hôm qua, nỗi bất bình sôi lên nghẹt thở, song ý chí, sự quả cảm và đặc biệt ý thức của người dân đã trưởng thành. Bà con giáo dân hôm 02.10.1916 vượt qua được bức tường Formosa cơ hồ đã dẫn người dân Việt Nam lần đầu bước qua nỗi sợ hãi.

Sẽ còn nhiều cuộc tập dượt kể từ hôm nay vượt bức tường cần dỡ bỏ không hiện hình là cái tường thành bao bọc độc quyền bao năm nay ngăn cách Đảng với Dân cũng là thành quách cuối cùng cản trở Nhân dân đi đến với Nhân quyền, Tự do và Dân chủ.

© P.K.Đ

Bài đăng trên Thông Luận

Tranh của Gerhard Richter (sinh năm 1932) : Họa sĩ , nhà điêu khắc Đức, nghệ sĩ tạo hình quan trọng của thế giới đương đại.

Nghĩ về biểu tình bạo động

Phạm Kỳ Đăng

Tranh của Marcel Duchamp (1887-1968), họa sĩ Pháp-Mỹ

Công nhân xuống đường chống Trung quốc manh động đập phá, đánh người ở các khu chế xuất công nghiệp Bình Dương, Vũng Áng, tôi cầu mong rằng đó chỉ là thiểu số. Tác hại của phá phách, đánh đập, cướp mạng người như thế nào mọi người đều đã rõ. Ngay hôm sau, „đốt công xưởng“, „phá nhà máy“ là những cụm từ được nhắc tới trên báo chí ngoài nước truyền tin Trung quốc kéo giàn khoan xâm chiếm lãnh hải, gây phản cảm nơi công luận quốc tế. Không thể nói chính quyền, từ những quan sát động thái công nhân Trung quốc trong những cuộc biểu tình kích động chống Nhật bản trước đó, không thể lường trước được ít nhiều hành vi quá khích sẽ xảy ra.

Cho nên phải nói trước là việc chính quyền bật đèn xanh cho biểu tình ngày hôm 13.05 là bước đi bị động và thiếu thận trọng. Trước sự thật Trung quốc xâm lấn lãnh thổ, lãnh hải một cách có hệ thống sờ sờ ra trước mắt, đáng lẽ phải có sự khuyến khích và tập dượt biểu tình từ lâu. Nhà nước cấm biểu tình, đồng nghĩa biểu tình với „tụ tập đông người quấy rối“. Từ nhiều năm trước, rất nhiều nhân sĩ trí thức ưu tư vì tiền đồ đất nước ra lời kêu gọi mọi người chống Trung quốc xâm lược xuống đường biểu tình dưới hình thức bất bạo động. Họ ký kiến nghị, chủ trương tranh đấu bằng hình thức, biện pháp ôn hòa. Bước xuống đường tuần hành về, họ đều nhận được những sự bỉ báng vu khống từ các cơ quan truyền thông chính thống và sự đối xử du côn của đám người ma quỷ do an ninh cài vào được gọi là „quần chúng tự phát“. Đám quần chúng tự phát này chính là côn đồ, lưu manh được huy động hỗ trợ cho nhảy đầm, cưa đá, những biện pháp của chính sách bất minh.

Người quan sát bên ngoài có thể hiểu được nỗi lo sợ cố hữu của nhà nước cai trị bởi một nhóm chia nhau lợi ích. Thiểu số đó không do nhân dân trực tiếp cầm lá phiếu phổ thông bầu ra, nên không có tính chính danh. Và bởi nhà nước độc tài không có giá trị gì để chia sẻ với thế giới dân chủ - dân sự nên bên ngoài hoàn toàn bị cô lập. Qua nhiều chục năm cai trị, nhà cầm quyền cai trị càng lo sợ hơn nữa, bởi thực tế bên trong càng đi xa, càng mâu thuẫn với những điều hứa hẹn tương lai cho người cần lao của Đảng độc tài tôn xưng trong Cương lĩnh là „đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc“.
Nhưng ta cũng phải hiểu tình cảnh những người ở bước đường cùng, trong số họ nhiều người mất trắng ruộng đồng, hẳn phải đớn đau nhỏ lệ khi nhắm mắt đưa chân vào công xưởng nhà máy sống cuộc đời thêm lần nữa bị bỏ rơi. Họ sống trong tâm thế bức xúc dễ bị kích động. Nhân dân phần đông ở dưới mức sống tối thiểu, bị kiềm chế lâu năm, chỉ cần được nhà nước ngầm khuyến khích dễ đương nhiên coi sự đồng tình ngầm của nhà nước quen cai trị bằng ý chí và những nghị quyết trên cả luật là cơ sở chính đáng để hợp thức hóa hành vi bạo động của mình.

Dù là hò hét đập phá, đánh người đốt kho, đều là những hành vi man rợ không có lý do gì để đưa ra biện hộ, càng không thể ủng hộ sự kích động lôi kéo mang hậu ý của Trung quốc. Công nhân Trung quốc cũng mang số phận khốn khổ cầu bơ cầu bất chẳng kém người mình, và trong số chủ việc hẳn cũng có người bất đồng với chính sách ăn cướp của Trung Nam Hải. Song, lên án bạo động, chúng ta phải tự hồi tâm nghĩ lại. Bên thắng cuộc đã vào thu chiến lợi phẩm, cướp của Sài gòn, tịch biên tài sản mại bản, đuổi người Hoa yêu nước Việt, cướp trắng tài sản của những người Việt tha hương tỵ nạn. Khả năng bạo lực bùng phát phải tính đến cho một đảng độc chiếm quyền lực, độc tôn chân lý, cấm công đoàn độc lập và định hướng tư tưởng theo tinh thần Bốn tốt và Mười sáu chữ vàng. 

Tính chính danh, không đổi khác làm nên tư cách của một quốc gia. Sau sự kiện kéo giàn khoan xâm phạm lãnh hải, Việt Nam hôm nay lẻ loi đứng trơ ra với bao điều tiếng trên trường công luận quốc tế, không một tiếng nói bênh vực từ những người đồng chí, và chịu sự xa lánh của thế giới văn minh đang nhìn về Việt Nam với lòng thương cảm nhân dân và chút ít thương hại người dân tự phát. Và người ôm quyền lực cao nhất đang cố công tìm cách gặp gỡ thương lượng. Chúng ta phải kiên quyết phản đối mọi sự đi đêm tiếp diễn. So với những cuộc đi đêm giữa các nước lớn xung quanh số phận Việt Nam, sự đi đêm giữa lãnh đạo hai Đảng Cộng sản Việt Nam và Trung quốc gây ra tổn hại tàn khốc nhất cho dân tộc Việt Nam, trong quy mô nhỏ hơn cho người dân Trung quốc. Mật ước Thành Đô mới chỉ là một điểm đóng cọc đầu tiên cho giàn khoan hạ thổ.

Đến giờ phút này nhà cầm quyền không chịu thả người tù nhân chống Trung quốc xâm lược, từ chối nhân quyền, dùng mọi thủ đoạn cản trở những quyền cơ bản trong đó có quyền biểu tình, quyền lập đảng phái hiệp hội, quyền tự do báo chí và ngôn luận. Các quyền cơ bản đó, việc luật hóa bị bỏ lỡ ở một kỳ họp Quốc hội năm ngoái, phải được khai phóng và thực hiện song song với nhau. Hệ quả xã hội toàn trị từ chối nhân quyền mang lại là con số không. Nhà nước nói nhiều về „bản sắc văn hóa", nhưng không xây dựng văn hóa tranh luận, văn hóa truyền thông - đối thoại, và liên hệ với những vụ biểu tình đi liền với bạo hành vừa qua ở Bình dương, Vũng Áng quả thật đất nước chúng ta không có văn hóa biểu tình.

Công điện của ông Thủ tướng chính phủ về đảm bảo đảm trật tự an ninh trật tự về nội dung cần được ủng hộ trong những ngày này, chừng nào Luật biểu tình còn bị trì hoãn. Nhưng chừng nào một cải cách chế độ còn bị các nhóm lợi ích trì hoãn, công điện này về lâu dài thiếu thuyết phục, bởi vẫn chỉ là một thứ lệnh ban xuống từ bộ máy cai trị tùy tiện „cho“ và „cấm“ không hơn.

©® P.K.Đ - 14.05.2014

Nguồn: Dân Luận

Tranh của Marcel Duchamp (1887-1968), họa sĩ Pháp-Mỹ, thuộc về những họa sĩ mở đường cho Chủ nghĩa Đa đa và Siêu thực trong Hội họa.

Một giang san

Phạm Kỳ Đăng

   

Chân dung cô Mai - Dương Bích Liên (1924-1988)

Bước đi em
Dòng người đã túa
Thu nào gió chẳng than van
Vĩ cầm như làn gió rũa
Nói giùm em
từng có giang san

Người quanh tấm lòng phóng khoáng
Như em. Nào biết dửng dưng
Môi cười, ánh nhìn sáng láng
Chào nhau, tay bắt mặt mừng

Trái cây gánh hàng nắng tụ
Thời trân phẩm quả ban cho
Quê hương em miền Nam Việt
Ánh đời le lói tự do.

Trăm con mắt nhìn theo ngưỡng mộ
Một tà áo lộ vừa qua
Là em, nức lòng thiên hạ
Mấy ai kiều diễm hơn là

Đã đi trong niềm lưu luyến
Sẽ về trong trái tim muôn
Người xa. Dễ gì phai nhạt
Một trang tuyệt thế Sài gòn

Mở to mắt tròng ngấn lệ
- Em từng có một giang san
Mất đi. Siết hoài dây vĩ
Nhớ thương vấn vít gọi đàn.

©® PKĐ 2016

Tranh của Dương Bích Liên (1924-1988), vietnamesischer Maler.