MÙA XUÂN MỚI

Heinrich Heine (1797-1856)    

Tranh của © Gustav Klimt (1862-1918)

XVI

Nếu như anh có đôi mắt sáng,
Nhìn vào trong bài hát của tôi,
Anh thấy một nàng trẻ xinh tươi
Ở trong đó bước đi uyển chuyển.

Nếu anh có đôi tai nghe tốt,
Có thể nghe được giọng nữa cơ,
Nàng thở dài, ca hát và cười to
Sẽ quyến rũ trái tim tôi tội nghiệp.

Bởi nàng sẽ bằng lời và ánh mắt
Khiến lòng tôi, và anh nữa rối tung
Một kẻ tương tư mùa xuân mộng
Sẽ là anh đi lạc trong rừng.

XVII

Điều gì hối thúc mi trong đêm xuân đi lại
Mi đã làm cho hoa rồ dại,
Những bông la lan, hoảng hốt giật mình
Và những bông hồng, đỏ mặt lên vì ngượng
Những bông huệ, tái nhợt như tử thần
Chúng thở than, ngắc ngứ, tần ngần.

Ôi trăng mến yêu, những bông hoa thế chứ
giống dòng ngoan đạo, chúng quả là có lý
Tôi đã gây nên tội lỗi xấu xa.
Mà tôi biết được sao, chúng đã lắng tai nghe
Khi tôi say sưa tình yêu rực cháy,
Nói với các vì sao tít trên kia?

XVIII

Em dõi nhìn anh trìu mến,
Với đôi mắt biếc xanh trời
Lòng anh mơ màng xao xuyến
Không sao nói được nên lời.

Anh hồi tưởng về tất cả
Mỗi khi nhớ mắt biếc xanh; -
Một biển ý nghĩ xanh biếc
Xô trào qua trái tim anh.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức tổ khúc MÙA XUÂN MỚI từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 44 bài thơ đánh theo số La mã.

NEUER FRÜHLING 

Heinrich Heine (1797-1856)

XVI

Wenn du gute Augen hast,
Und du schaust in meine Lieder,
Siehst du eine junge Schöne
Drinnen wandeln auf und nieder.

Wenn du gute Ohren hast,
Kannst du gar die Stimme hören,
Und ihr Seufzen, Lachen, Singen
Wird dein armes Herz betören.

Denn sie wird, mit Blick und Wort,
Wie mich selber dich verwirren;
Ein verliebter Frühlingsträumer,
Wirst du durch die Wälder irren.

XVII

Was treibt dich umher in der Frühlingsnacht?
Du hast die Blumen toll gemacht,
Die Veilchen, sie sind erschrocken!
Die Rosen, sie sind vor Scham so rot,
Die Lilien, sie sind so blaß wie der Tod,
Sie klagen und zagen und stocken!

Oh, lieber Mond, welch frommes Geschlecht
Sind doch die Blumen! Sie haben recht,
Ich habe Schlimmes verbrochen!
Doch konnt ich wissen, daß sie gelauscht,
Als ich, von glühender Liebe berauscht,
Mit den Sternen droben gesprochen?

XVIII

Mit deinen blauen Augen
Siehst du mich lieblich an,
Da wird mir so träumend zu Sinne,
Daß ich nicht sprechen kann.

An deine blauen Augen
Gedenk ich allerwärts; –
Ein Meer von blauen Gedanken
Ergießt sich über mein Herz.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Gustav Klimt (1862-1918), họa sĩ Áo, đại diện quan trọng nhất của Wiener Jugendstil (Phong cách trẻ Vienna).