Người đàn bà không quen

Heinrich Heine (1797-1856)   

Ngày ngày tôi biết cách chạm mặt
Người đẹp mê hồn tóc vàng kim
Trong khu vườn điện Tuilerien
Ở dưới những bóng cây hạt dẻ.

Hàng ngày nàng dạo chân nơi đó
Với hai bà mệnh phụ xấu, già nua -
Các bà mụ? Hay là các bà cô?
Họ che mặt, mặc váy đàn bà cộc.

Không ai có thể cho tôi tin tức
Họ là ai kia. Khấp khởi trong lòng
Tôi hỏi dò, thường thường vô vọng.
Tôi gần như ốm bởi nhớ nhung.

Phát hoảng lên vì bộ ria mép
Của hai bà dẫn lối cho nàng,
Và con tim riêng đập rộn ràng
Khiến tôi còn sợ ghê hơn nữa.

Không bao giờ tôi ho he một tiếng
Lúc đi qua dù lời nhỏ thầm thì
Và tôi không dám đong đưa mắt
Để nàng hay ngọn lửa tình si.

Mãi cho đến hôm nay tôi biết
Tên của nàng. Nàng tên Laura,
Như người đẹp miền Provence,
Nhà thơ lớn đã từng yêu dấu.

Nàng tên Laura! Giờ thì dám đấy
Như khi xưa tôi là Petrarca (1)
Yêu người đàn bà đẹp, đã tụng ca
Trong những bài canons và sonnets.

Nàng tên Laura! Như Petrarca có thể
Giờ say tình platon (2) tôi bốc đồng lên!
Trong du dương âm sắc của cái tên -
Kế tiếp, chẳng lần nào nên cơm cháo.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Người đàn bà không quen từ chùm Romanzen (Những bài ca tình sử) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.

Die Unbekannte

Heinrich Heine (1797-1856)

Meiner goldgelockten Schönen
Weiß ich täglich zu begegnen,
In dem Tuileriengarten,
Unter den Kastanienbäumen.

Täglich geht sie dort spazieren,
Mit zwei häßlich alten Damen -
Sind es Tanten? Sinds Dragoner,
Die vermummt in Weiberröcken?

Niemand konnt mir Auskunft geben,
Wer sie sei. Bei allen Freunden
Frug ich nach, und stets vergebens!
Ich erkrankte fast vor Sehnsucht.

Eingeschüchtert von dem Schnurrbart
Ihrer zwei Begleiterinnen,
Und von meinem eignen Herzen
Noch viel strenger eingeschüchtert,

Wagt ich nie ein seufzend Wörtchen
Im Vorübergehn zu flüstern,
Und ich wagte kaum mit Blicken
Meine Flamme zu bekunden.

Heute erst hab ich erfahren
Ihren Namen. Laura heißt sie,
Wie die schöne Provenzalin,
Die der große Dichter liebte.

Laura heißt sie! Nun da bin ich
Just so weit wie einst Petrarca,
Der das schöne Weib gefeiert
In Kanzonen und Sonetten.

Laura heißt sie! Wie Petrarca
Kann ich jetzt platonisch schwelgen
In dem Wohllaut dieses Namens -
Weiter hat ers nie gebracht.

Chú thích của người dịch:

(1) Francesco Petrarca (* 1304; † 1374 ): Nhà thơ Ý, một trong những đại diện quan trọng cùa văn học Ý thời tiền Phục hưng, cùng với Dante Alighieri und Boccaccio. Năm 1327 Petrarca gặp một thiếu phụ trẻ, ông đặt tên là Laura. Nàng gây ấn tượng mạnh mẽ tới mức ông tôn thờ nàng như một biểu tượng người đàn bà lý tưởng và như nguồn cảm hứng thơ ca suốt đời, dẫu ông biết mình không thể tới được nàng.
(2) Tình yêu thuần túy không tiếp xúc thân xác, tình yêu phi dục tính.

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.

Tranh của Sandro Botticelli (1445-1510): Họa sĩ Ý thời Phục hưng sơ kỳ.