Thứ Ba, 29 tháng 11, 2022

Đọc vào hồi sớm tối

Bertolt Brecht    



ĐỌC VÀO HỒI SỚM TỐI

Anh ấy, người em yêu
đã nói,
với em rằng anh ấy cần em

Cho nên
Em gìn giữ thân em
nhìn miết mặt đường
và sợ cả từng giọt mưa
có thể quật em chết.

EM MUỐN ĐI VỚI NGƯỜI EM YÊU

Em muốn đi với người em yêu
Không muốn so đo, hơn thiệt bao nhiêu
Em không muốn nghĩ lại, có chăng tốt đẹp.
Anh ấy có yêu em, em không muốn biết
Em muốn đi với người em yêu.

Nguyên tác tiếng Đức:

MORGENS UND ABENDS ZU LESEN

Der, den ich liebe
Hat mir gesagt
Daß er mich braucht.

Darum gebe ich auf mich acht
Sehe auf meinen Weg und
Fürchte von jedem Regentropfen
Daß er mich erschlagen könnte.

ICH WILL MIT DEM GEHEN, DEN ICH LIEBE

Ich will mit dem gehen, den ich liebe.
Ich will nicht ausrechnen, was es kostet.
Ich will nicht nachdenken, ob es gut ist.
Ich will nicht wissen, ob er mich liebt.
Ich will mit ihm gehen, den ich liebe.

© ® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Chú thích của người dịch:

Bertolt Brecht (1898-1956) quen thuộc với độc giả Việt Nam. Ông là kịch tác gia và nhà thơ, cùng với Franz Kafka và Thomas Mann, có ảnh hưởng rất lớn trong văn chương Đức thế kỷ 20.

Tranh của Peder Severin Krøyer (1851 - 1909) Họa sĩ người Đan Mạch - Na Uy.

Thứ Tư, 16 tháng 11, 2022

Khúc hát tiếng Tây Ban Nha

Gotthold Ephraim Lessing (1729 – 1781)




Ngày qua tôi đã yêu,
Hôm nay tôi đau khổ
Ngày mai rồi tôi chết:
Dẫu thế
Hôm nay và mai mốt
Tôi thích nghĩ ngày qua.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức 


LIED AUS DEM SPANISCHEN

Gestern liebt ich,
Heute leid ich,
Morgen sterb ich:
Dennoch denk ich
Heut und morgen
Gern an gestern.

Chú thích của người dịch:

Gotthold Ephraim Lessing (1729 – 1781): Nhà triết học, nhà văn người Đức, tác gia quan trọng của thời kỳ Khai sáng.

Tranh của Peter Peter Paul Rubens (1577-1640): Họa sĩ xuất sắc của thời Baroque, nhà ngoại giao gốc Flemish.

Thứ Sáu, 4 tháng 11, 2022

Trong tháng Năm kỳ diệu

Heinrich Heine   



Trong tháng Năm kỳ diệu
Khi cây cối đâm chồi,
Đây trong trái tim tôi
Tình yêu e ấp nở.

Trong tháng Năm kỳ diệu
Khi chim chóc hát ca,
Với nàng tôi đã ngỏ
Niềm thương nhớ thiết tha.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Im wunderschönen Monat Mai

Heinrich Heine

Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Knospen sprangen,
Da ist in meinem Herzen
Die Liebe aufgegangen.

Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Vögel sangen,
Da hab ich ihr gestanden
Mein Sehnen und Verlangen.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.

Tranh của Alfred Arthur Sisley (1839-1999) Họa sĩ phái Ấn tượng Pháp.

Thứ Ba, 1 tháng 11, 2022

Tôi bịt chặt mắt cô nàng

Heinrich Heine  


Tôi bịt chặt mắt cô nàng
Và tôi hôn nàng lên miệng;
Giờ nàng không để tôi yên,
Nàng hỏi tôi về căn nguyên.

Suốt từ tối khuya đến sáng,
Từng giờ nàng cật vấn tôi:
Sao anh bịt mắt em lại
Khi anh hôn cả vào môi?

Tôi chẳng nói, sao làm vậy,
Bản thân đâu biết nguyên do -
Tôi bịt chặt mắt nàng lại
Và hôn lên miệng của cô.

© Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức:

Heinrich Heine

Ich halte ihre Augen zu

Ich halte ihr die Augen zu
Und küss’ sie auf den Mund;
Nun läßt sie mich nicht mehr in Ruh,
Sie fragt mich um den Grund.

Von Abend spät bis Morgens fruh,
Sie fragt zu jeder Stund:
Was hältst du mir die Augen zu
Wenn du mir küßt den Mund?

Ich sag’ ihr nicht weßhalb ich’s thu’,
Weiß selber nicht den Grund –
Ich halte ihr die Augen zu
Und küss’ sie auf den Mund.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.

Tranh của Jean-Baptiste Camille Corot (1796-1875): Họa sĩ phong cảnh Pháp, nổi tiếng với loạt tranh vẽ chân dung phái đẹp.

Làm gì đây với Pushkin

Marcel Reich-Ranicki        Mới đây ông hứa nói cho chúng tôi nghe ít nhiều về Pushkin và Chekhov. Chúng tôi chờ đấy. Heinz Bode từ Leipzig ...