 |
Tranh©Jan Miense Molenaer (1610 - 1668)
|
Có nhiều người luôn nói đi nói lại, nghe nhạc Mozart của tôi, họ thích thú làm sao. Có rất nhiều nhạc công nói với tôi, họ thích chơi nhạc Mozart nhường bao dưới sự chỉ huy của tôi. Tôi tin rằng duy nhất điều ấy đến từ đó chính bởi khi diễn tấu tôi để thính giả nhìn thấu tình yêu Mozart vô biên này. Chính bởi vì tôi tuyệt đối tin rằng người nghệ sĩ, nói thế nào nhỉ, trong khi diễn tấu đứng đây phô linh hồn trần trụi, vì nếu không thế thì toàn bộ nghệ thuật chỉ là nhăng cuội. Đã có lần Schubert nói với một kẻ thù;„ Anh có biết nhạc thật tình vui rộn rã không? Tôi không biết đến thứ đó“. Và ta thấy đấy, Mozart, mặc dù ông viết mọi giao hưởng cung trưởng, chỉ có 2 cung thứ, nhưng đối với tôi trong toàn bộ nghệ thuật của mình ông buồn sâu sắc. Ngay cả khi trình diễn tác phẩm song tấu Nốc cho say nổi tiếng chưa bao giờ tôi có thể cười. Với tôi đứng đằng sau bối cảnh là sự nghiêm nghị sâu xa. Từ đó tôi nghiệm ra rằng Mozart hoàn hảo theo nghĩa tinh thần, đã bước vào thế giới này như một quầng sáng cho nhiều thế kỷ. Tôi cho rằng hoàn toàn sai, nếu như người ta cũng coi ông là lãng mạn, và trước hết là đa cảm. Mozart, có đấy, đã biết phổ mọi nhiệt huyết con người vào âm nhạc, nhưng chắc chắn thứ duy nhất đó không phải là ông, chưa bao giờ ông duy cảm và làm sao có thể tin được, bây giờ khi thu âm, lần đầu tiên tôi mới chỉ huy tấu rất nhiều giao hưởng, trong đó có bản Giao hưởng số 1 xếp theo Danh mục Kriegel 16, Mozart đã soạn bản giao hưởng này tại London khi mới 8 tuổi. Không thể nào tin được, nếu như ta chơi khúc Andante cung Đô thứ, ta thực sẽ nhìn thấy trước mắt những kỵ mã của ngày tận thế. Ở đó bao hàm cả sự buồn thương của Requiem Cầu hồn. Nên ở đây tôi muốn quay lại bức thư Mozart, khi đó 31 tuổi viết gửi người cha, như thể là ông đã dự cảm thấy cái chết sớm của chính mình, ông viết đại khái: „ Bởi vì con đã nhận ra cái chết như mục đích tối hậu của cuộc đời, nên con đã lân la làm quen với hắn, và với con hình ảnh Thần chết không còn kinh sợ, mà chỉ còn vẻ giải thoát và an ủi. Và sự an lạc này cho con hiểu, rằng cái chết là chìa khóa mở tới cuộc đời, và điều này con mong cho mọi người cùng sống đều có. Chừng nào còn trẻ, chẳng khi nào con đặt mình xuống giường mà không nghĩ rằng rạng sáng hôm sau có thể con không còn nữa. Mặc dù thế, kẻ thù ghét con có thể xác chứng rằng, trong giao tiếp chưa bao giờ con cau có và rầu rĩ cả. Và sự an lạc qua việc sớm bằng lòng với điều đó, con xin cầu chúc tất cả người đời sống bên con có được sự an lạc này.“
©® Phạm Kỳ Đăng gỡ băng và dịch từ nguyên tác tiếng Đức
Es gibt so viele Menschen, die mir immer wieder sagen, sie hören so gern von mir Mozart. Es gibt sehr viele Musiker, die mir sagen, sie spielen so gern unter mir Mozart. Ich glaube, das kommt einzig daher, dass ich bei meiner Interpretation eben diese unendliche Liebe zu Mozart durchblicken lasse. Denn ich glaube ja überhaupt, dass der Künstler in seiner Interpretation sozusagen seelisch nackt da steht, denn sonst wäre ja die ganze Kunst ein Schwindel. Schubert hat einmal zu einem Feinde gesagt: „ Kennst du eigentlich fröhliche Musik? Ich kenne keine!. Und sehen Sie, Mozart hat, trotzdem er alle Symphonien in Dur geschrieben hat, nur 2 in Moll, ist er für mich trotzdem in seiner ganzen Kunst tief traurig. Ich kann auch bei diesem berühmten Saufduett in den Führungen nie lachen. Für mich steht im Hintergrund immer ein tiefer Ernst. Daraus sehe ich, dass Mozart ganz fertig im geistigen Sinne auf diese Welt als Lichtblick für viele Jahrhunderte gekommen ist. Ich finde ganz falsch wenn man ihn auch romantisch und vor allem sentimental (nennt). Mozart war, weiß gegeben, alle menschlichen Leidenschaften, endgültige Musik, umzusetzen aber eines war er nicht, er war nie sentimental und es ist unglaublich, ich habe jetzt bei der Aufnahme sehr viele Symphonien zum ersten Mal dirigiert, darunter die erste Symphonie Kriegelverzeichnis 16, die hat Mozart mit 8 Jahren in London komponiert. Es ist unglaublich wenn Sie das C Moll Andante spielen sehen Sie wirklich die apokalyptischen Reiter vor sich. Es ist die ganze Traurigkeit des Requiems enthalten. Da möchte ich zurückkommen auf einen Brief, den Mozart als 31-Jähriger an seinen Vater schrieb, als ob er seinen frühen Tod geahnt hätte, schreibt er ungefähr: „ Da ich den Tod nun mehr als Endzweck des Lebens erkannt habe, habe ich mich mit ihm bekannt gemacht und sein Bild hat für mich nichts mehr Erschreckendes, nur Auflösendes und Tröstendes. Und diese Glückseligkeit ist Verständnis, dass der Tod der Schlüssel zu unserem Leben ist, den wünsche ich allen meinen Mitmenschen. Ich lege mich nie zu Bette, so jung ich bin, ohne daran zudenken, dass ich vielleicht am nächsten Morgen vielleicht nicht mehr sein werde. Trotzdem können mir meine Feinde bestätigen, dass ich im Umgang nie mürrisch oder traurig war. Und diese Glückseligkeit, sich damit früh genug abzufinden, wünsche ich allen meinen Menschen.
(1) Karl August Leopold Böhm (1894 – 1981): Nhạc trưởng người Đức- Áo, 10 năm bị cấm hoạt động (tuy không phải đảng viên) do có tư tưởng bài Do thái và thân Quốc xã, ông được mời trở lại chỉ huy các dàn nhạc lớn cho tới khi mất. Böhm thuộc về số ít nhạc trưởng tài danh nhất thế kỷ 20.
Tranh của Jan Miense Molenaer (1610 - 1668): Họa sĩ Hà Lan
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét