Katharina

Heinrich Heine (1797-1856)   

 

Tranh© Georges Rouault (1871-1058)

VII.

Mới đây thôi tôi mơ mình đã
Dạo chơi trên vương quốc nhà trời
Cùng với em, không em có lẽ
Bầu trời là một địa ngục thôi.

Ở đó anh thấy người ưu tuyển
Người công chính và kẻ sùng tin,
Dưới trần thế họ ra roi hành xác
Cho linh hồn được hưởng bình an:

Các cha cố và những nhà truyền giáo,
Nhà ẩn cư, tu sĩ Kapuziner,
Những con cú già, một số còn trẻ -
Đám kể sau nhìn hơn thế tội ghê!

Những bộ mặt thánh thần dài ngoẵng
Đầu hói bè, râu sợi muối tiêu
(Trong số đó người Do thái cũng nhiều)
Qua đôi ta nghiêm trang họ bước.

Mà với em họ không hề để mắt,
Mặc cho em, người yêu dấu đẹp xinh
Tung tăng khoác tay anh đi tới
Tung tăng, cười nụ, mắt đưa tình.

Chỉ một người nhìn em chăm chú,
Và chỉ một người duy nhất đẹp trai
Người trai đẹp ở trong đám ấy
Gương mặt chàng tuyệt thế đẹp thay.

Quanh khóe môi ấm tình nhân ái
Trong mắt nhìn an tĩnh thánh thần
Đức Ngài nhìn em như xưa dạo
Nhìn xuống Magdalena dưới trần.

Chao! Anh biết, rằng Ngài thiện ý
Không ai bằng, cao quí, trắng trong
Nhưng dẫu thế lòng anh cảm thấy
Nỗi ghen tuông trỗi dậy trong lòng.

Và thú thật với em, anh thấy
Trên cõi trời khó ở trong người -
Đấng Cứu Thế làm con luống cuống
Tha tội cho con, ôi Đức Chúa Lời.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Katharina từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Katharina

Heinrich Heine (1797-1856)

VII.

Jüngstens träumte mir: spatzieren
In dem Himmelreiche ging ich,
Ich mit dir – denn ohne dich
Wär der Himmel eine Hölle.

Dort sah ich die Auserwählten,
Die Gerechten und die Frommen,
Die auf Erden ihren Leib
Für der Seele Heil gepeinigt:

Kirchenväter und Apostel,
Eremiten, Kapuziner,
Alte Käutze, ein’ge junge –
Letztre sahn noch schlechter aus!

Lange heilige Gesichter,
Breite Glatzen, graue Bärte,
(Drunter auch verschiedne Juden), –
Gingen streng an uns vorüber,

Warfen keinen Blick nach dir,
Ob du gleich, mein schönes Liebchen,
Tändelnd mir am Arme hingest,
Tändelnd, lächelnd, kokettirend!

Nur ein Einz’ger sah dich an,
Und es war der einz’ge schöne,
Schöne Mann in dieser Schaar;
Wunderherrlich war sein Antlitz.

Menschengüte um die Lippen,
Götterruhe in den Augen,
Wie auf Magdalenen einst
Schaute Jener auf dich nieder.

Ach! ich weiß, er meint es gut –
Keiner ist so rein und edel –
Aber ich, ich wurde dennoch
Wie von Eifersucht berühret –

Und ich muß gestehn, es wurde
Mir im Himmel unbehaglich –
Gott verzeih’ mir’s! mich genirte
Unser Heiland, Jesus Christus.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Georges Rouault (1871-1058): Họa sĩ Pháp.