I.
Phiêu bạt hết nơi này chốn nọ,
Không một lần anh biết vì đâu;
Một lời êm trong gió thổi lao xao
Khiến anh ngạc nhiên nhìn quanh quất.
Tình yêu, ở lại kia sau khuất,
Nàng gọi anh trở lại tiếng dịu êm:
Em yêu anh, ôi anh trở lại!
Anh là niềm hạnh phúc riêng em.
Mà thế, đi tiếp đi, không nghỉ,
Anh nào đâu được dừng bước nghỉ ngơi.
Những gì anh từng yêu hết mực
Anh chẳng nên gặp lại trong đời.
II.
Hôm nay vâng, mi sao ủ dột,
Như lâu rồi ta chẳng thấy nơi mi!
Trên đôi má long lanh giọt ngấn
Lén thở dài thành tiếng vừa khi.
Mi nghĩ tới quê hương sao xa cách,
Đã biến đi xa mờ mịt như sương
Thú nhận đi, mi đôi khi thích
Được về trong tổ quốc yêu thương.
Mi nghĩ tới vị phu nhân, hởi dạ
Vẻ dễ thương nàng trêu chọc nhẹ nhàng,
Thường mi trêu, nàng trở nên hiền hậu
Kết cục luôn cười xí xóa là nàng.
Mi nghĩ đến bạn bè vồ vập ngã
Vào ngực mi, trong giờ khắc lớn lao
Trong trái tim dậy lên nhiều suy nghĩ.
Miệng tuy nhiên nín lặng mím vào.
Mi nghĩ đến em gái mi và mẹ,
Với cả hai, mi gần gũi tình thân
Ta lại tin, trong lòng mi - anh bạn
Tính gan lỳ hoang dã chảy tan!
Mi nghĩ đến chim muông và cây cối
Của vườn đẹp, nơi mi thường mơ;
Chốn đó người yêu, giấc mơ tươi trẻ
Nơi mi từng hy vọng, đắn đo.
Đã quá muộn. Màn đêm rạng sáng
Sáng mịt mù trời nhuốm tuyết tan
Giờ tôi phải nhanh thay quần áo
Lao vào đời ồn ã. Khổ thân!
III.
Thủa ấy tôi có một Tổ quốc đẹp.
Cây sồi nơi đó
Mọc vươn cao. Tử la lan khẽ gật đầu chào.
Ôi xưa là giấc mộng.
Tổ quốc hôn tôi theo kiểu Đức
Và nói lời tiếng Đức: „Ta yêu con!“
(Nghe sướng sao, ngờ vực có còn)
Ôi xưa là giấc mộng.
©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Ở chốn xa xôi từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 3 đoạn đánh theo số La mã.
In der Fremde
Heinrich Heine (1797-1856)
Es treibt dich fort von Ort zu Ort,
Du weißt nicht mal warum;
Im Winde klingt ein sanftes Wort,
Schaust dich verwundert um.
Die Liebe, die dahinten blieb,
Sie ruft dich sanft zurück:
O komm zurück, ich hab dich lieb,
Du bist mein einzges Glück!
Doch weiter, weiter, sonder Rast,
Du darfst nicht stillestehn;
Was du so sehr geliebet hast,
Sollst du nicht wiedersehn.
II.
Du bist ja heut so grambefangen,
Wie ich dich lange nicht geschaut!
Es perlet still von deinen Wangen,
Und deine Seufzer werden laut.
Denkst du der Heimat, die so ferne,
So nebelferne dir verschwand?
Gestehe mirs, du wärest gerne
Manchmal im teuren Vaterland.
Denkst du der Dame, die so niedlich
Mit kleinem Zürnen dich ergötzt?
Oft zürntest du, dann ward sie friedlich,
Und immer lachtet ihr zuletzt.
Denkst du der Freunde, die da sanken
An deine Brust, in großer Stund?
Im Herzen stürmten die Gedanken,
Jedoch verschwiegen blieb der Mund.
Denkst du der Mutter und der Schwester?
Mit beiden standest du ja gut.
Ich glaube gar, es schmilzt, mein Bester,
In deiner Brust der wilde Mut!
Denkst du der Vögel und der Bäume
Des schönen Gartens, wo du oft
Geträumt der Liebe junge Träume,
Wo du gezagt, wo du gehofft?
Es ist schon spät. Die Nacht ist helle,
Trübhell gefärbt vom feuchten Schnee.
Ankleiden muß ich mich nun schnelle
Und in Gesellschaft gehn. O weh!
III.
Ich hatte einst ein schönes Vaterland.
Der Eichenbaum
Wuchs dort so hoch, die Veilchen nickten sanft.
Es war ein Traum.
Das küßte mich auf deutsch, und sprach auf deutsch
(Man glaubt es kaum,
Wie gut es klang) das Wort: »ich liebe dich!«
Es war ein Traum.
Chú thích của người dịch:
Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.
George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).
Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“
„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“
Cây sồi trên tuyết - Tranh của Caspar David Friedrich (1774-1840): Họa sĩ Đức thời Tiền Lãng mạn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét