Katharina

Heinrich Heine (1797-1856)   

Tranh © Caspar David Friedrich (1774-1840)

IX

Tôi đã ngừng ca và trở nên dè dặt
Một thời gian dài - và lại viết thơ!
Như giọt lệ, đến với ta bất chợt
Cũng bỗng nhiên đến những bài ca.

Tôi lại có thể than van theo giai điệu
Về lòng yêu lớn, lớn hơn nữa khổ đau,
Những con tim, chịu đựng nhau khổ sở
Và tuy nhiên tan vỡ, nếu lìa nhau.

Thư thoảng tôi cảm thấy xao xác lá
Những cây sồi nước Đức ở trên đầu
Chúng còn thầm thì chào gặp lại! -
Đó chỉ là giấc mộng biến, còn đâu.

Tôi cảm thấy như thể tôi nghe tiếng
Dạ oanh xưa ở Đức hát, đôi khi
Thanh âm quấn quít tôi sao êm ái! -
Đó chỉ là những giấc mộng tắt đi.

Đâu rồi những đóa hồng, xưa một dạo
Tình họ yêu, tôi hạnh phúc - mọi bông
Đã héo từ lâu- như quỷ ma tăm tối
Lởn vởn hương vị ám trong lòng.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Katharina từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 9 đoạn đánh theo số La mã.

Katharina

Heinrich Heine (1797-1856)

IX.

Gesanglos war ich und beklommen
So lange Zeit – nun dicht’ ich wieder!
Wie Thränen, die uns plötzlich kommen,
So kommen plötzlich auch die Lieder.

Melodisch kann ich wieder klagen
Von großem Lieben, größerm Leiden,
Von Herzen, die sich schlecht vertragen
Und dennoch brechen wenn sie scheiden.

Manchmal ist mir, als fühlt ich wehen
Ueber dem Haupt die deutschen Eichen –
Sie flüstern gar von Wiedersehen –
Das sind nur Träume – sie verbleichen.

Manchmal ist mir, als hört’ ich singen
Die alten, deutschen Nachtigallen –
Wie mich die Töne sanft umschlingen! –
Das sind nur Träume – sie verhallen.

Wo sind die Rosen, deren Liebe
Mich einst beglückt? – All ihre Blüthe
Ist längst verwelkt! – Gespenstisch trübe
Spukt noch ihr Duft mir im Gemüthe.

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Caspar David Friedrich (1774-1840): Họa sĩ Đức thời Tiền Lãng mạn.