Khỏi quầng sương lạnh băng nhàn nhã (1)
Xưa ông lão nghệ nhân thông thái đã
Từ xứ Weimar vây phủ lấy anh?
Không đủ nữa cho anh tình thân với
Nàng Clärchen và Gretchen măng tơ (2)
Anh chạy trốn những gái trinh của Serlo (3)
Và của Otille tình họ hàng lựa chọn (4)?
Chỉ vì xứ Gemanien(5), anh phụng hiến
Và hôm nay trôi qua hết với Mignon(6),
Anh hoài bão tự do to lớn hơn
Thứ bên nàng Philine (7) anh tìm thấy?
Vì quyền nhân dân, quyền tối thượng
Của xứ Lüneburg(8), anh đấu tranh
Bằng lời cương nghị anh làm nhụt
Sự hung hăng của kẻ lộng hành!
Ở nơi xa tôi bao sung sướng
Nghe người ta hào hứng ngợi khen
Anh như Mierabeau (9) người hiền
Của miền đất bình nguyên Lüneburg!
©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ từ chùm Zeitgedichte (Những bài thơ thời cuộc) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.
An einen ehemaligen Goetheaner
Heinrich Heine (1797-1856)
Hast du wirklich dich erhoben
Aus dem müßig kalten Dunstkreis,
Womit einst der kluge Kunstgreis
Dich von Weimar aus umwoben?
Gnügt dir nicht mehr die Bekanntschaft
Seiner Klärchen, seiner Gretchen?
Fliehst du Serlos keusche Mädchen
Und Ottiliens Wahlverwandtschaft?
Nur Germanien willst du dienen,
Und mit Mignon ists vorbei heut,
Und du strebst nach größrer Freiheit,
Als du fandest bei Philinen?
Für des Volkes Oberhoheit
Lünebürgertümlich kämpfst du,
Und mit kühnen Worten dämpfst du
Der Despoten Bundesroheit!
In der Fern hör ich mit Freude,
Wie man voll von deinem Lob ist,
Und wie du der Mirabeau bist
Von der Lüneburger Heide!
Chú thích của người dịch:
(1) Dunstkreis ngụ ý sức hấp dẫn tỏa ra từ nàng Gretchen (Sie wird bey einer Nachbarinn ſeyn/ Indeſſen koͤnnt ihr ganz allein/ An aller Hoffnung kuͤnft’ger Freuden/ In ihrem Dunſtkreis ſatt euch weiden – Câu 2670 Faust.
(2) Clärchen: người yêu của Egmont trong vổ bi kịch cùng tên. Gretchen: nhân vật nữ trong tác phẩm Faust.
(3) Vị giám đốc nhà hát trong tiểu thuyết Wilhelm Meisters Lehrjahre (Những năm học nghề của Wilhelm Meister)
(4) Tên nhân vật nữ trong tiểu thuyết Tình họ hàng lựa chọn (Die Wahlverwandschaften).
(5) Xứ sở của những tộc người Giéc-manh.
(6) Nhân vật nữ trong tiểu thuyết Wilhelm Meisters Lehrjahre (Những năm học nghề của Wilhelm Meister), thành biểu niệm một cô gái thanh xuân mới lớn đây sức quyến rũ đàn ông.
(7) Nhân vật nữ trong tiểu thuyết Wilhelm Meisters Lehrjahre (Những năm học nghề của Wilhelm Meister).
(8) Thị trấn thơ mộng, nơi Heine thường lui về thăm cha mẹ, nôi ông viết bài thơ Loreley nổi tiếng và những câu „Trái tim tôi, tim tôi ơi, buồn bã“.
(9) Honoré Gabriel Victor de Riqueti, comte de Mirabeau (1749-1791): Nhà chính khách cách mạng, nhà văn và nhà trước tác người Pháp.
Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.
George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).
Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“
„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“
Chân dung Johann Wolfgang von Goethe khi trẻ – Tranh của Angelika Kauffmann (1741–1807): Nữ họa sĩ Anh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét