Seraphine (Thơ Heinrich Heine)

Heinrich Heine (1797-1856) 

Tranh © Camille Corot ( 1796-1875)

I.

Anh thong thả dạo trong rừng tối
Trong cánh rừng mộng mơ,
Luôn bên anh bước dật dờ
Hình dáng em thanh tú.

Chẳng phải đó mạng che màu trắng?
Chẳng phải sao gương mặt em dịu dàng?
Hay chỉ là ánh sáng trăng đang
Ló chiếu qua rặng thông tối sẫm?

Phải đó là những giọt nước mắt?
Của riêng anh, anh nghe tiếng rỏ thầm
Hay là thực, em yêu đang khóc
Đi bên anh cùng sánh bước chân?

II.

Bên bờ cát đại dương yên ả
Màn trời đêm trùm phủ lên đây
Vầng trăng lách ra từ đám mây
Và thầm thì trên trùng sóng vỗ

„Cái gã con người kia đứng đó
Gã tương tư hay mắc bệnh điên,
Bởi gã trông hào hứng, ưu phiền
Sao ưu phiền và đồng thời hào hứng?“

Thế đó vầng trăng cười vọng xuống
Và nói bằng giọng sáng óng tơ:
„ Gã người đó tương tư và điên dại,
Thêm nữa còn là một nhà thơ“.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Seraphine từ tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới, gồm 15 đoạn đánh theo số La mã (còn sửa).

Seraphine

Heinrich Heine (1797-1856)

I.

Wandl' ich in dem Wald des Abends,
In dem träumerischen Wald,
Immer wandelt mir zur Seite
Deine zärtliche Gestalt.

Ist es nicht dein weißer Schleier?
Nicht dein sanftes Angesicht?
Oder ist es nur der Mondschein,
Der durch Tannendunkel bricht?

Sind es meine eignen Tränen,
Die ich leise rinnen hör?
Oder gehst du, Liebste, wirklich
Weinend neben mir einher?

II.

An dem stillen Meeresstrande
Ist die Nacht heraufgezogen,
Und der Mond bricht aus den Wolken,
Und es flüstert aus den Wogen:

"Jener Mensch dort, ist er närrisch,
Oder ist er gar verliebet,
Denn er schaut so trüb und heiter,
Heiter und zugleich betrübet?"

Doch der Mond, der lacht herunter,
Und mit heller Stimme spricht er:
"Jener ist verliebt und närrisch,
Und noch obendrein ein Dichter."

Chú thích của người dịch:

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:

„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:

"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

The Willows von Marissel – Tranh của Jean Baptiste Camille Corot ( 1796-1875): Họa sĩ Pháp.