Khuynh hướng

Heinrich Heine (1797-1856)  

Ca sĩ Đức! Hát lên đi, ca tụng
Tự do Đức, bài hát của anh
Khiến tâm hồn chúng tôi náo nức
Marseillaise ca khúc quân hành.

Và cổ vũ chúng tôi hành động!
Thôi đừng như Werther (1) thủ thỉ
Chỉ cháy lên cho Lotte cô nàng -
Những gì hồi chuông đã điểm vang

Anh cần nói cho nhân dân biết,
Nói giáo mác, nói lời gươm sắc!
Hãy thôi là cây sáo mềm tơ
Ấy tâm tình êm ái nên thơ - 

Anh hãy là kèn đồng của tổ quốc
Là súng thần công và đại bác
Hãy rúc kèn, nện trống, và giết!
Hãy rúc kèn, nện ngày ngày sấm sét

Kẻ giục giã (2) cuối cùng trốn hết,-
Hãy chỉ ca theo hướng đó thôi mà
Nhưng hãy giữ của anh thơ ca
Chỉ cứ vậy chung chung, như có thể!

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Khuynh hướng từ chùm Zeitgedichte (Những bài thơ thời cuộc) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.

Die Tendenz

Heinrich Heine (1797-1856)

Deutscher Sänger! sing und preise
Deutsche Freiheit, daß dein Lied
Unsrer Seelen sich bemeistre
Und zu Taten uns begeistre,

In Marseillerhymnenweise.
Girre nicht mehr wie ein Werther,
Welcher nur für Lotten glüht -
Was die Glocke hat geschlagen,

Sollst du deinem Volke sagen,
Rede Dolche, rede Schwerter!
Sei nicht mehr die weiche Flöte,
Das idyllische Gemüt -

Sei des Vaterlands Posaune,
Sei Kanone, sei Kartaune,
Blase, schmettre, donnre, töte!
Blase, schmettre, donnre täglich,

Bis der letzte Dränger flieht -
Singe nur in dieser Richtung,
Aber halte deine Dichtung
Nur so allgemein als möglich.

Chú thích của người dịch:

(1) Werther và Lotte: Nhân vật trong tiểu thuyết của Goethe. Tác phẩm Nỗi đau khổ của chàng trẻ Werther được xếp vào trào Bão táp và Thôi thúc (Sturm und Drang) trong văn chương Đức thời Khai sáng.
(2) Stürmer und Dränger: có lẽ tác gỉa nhắc tới những người Bão táp và Thôi thúc (1765-1785). 

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của Gerard van Kuijl or Kuijll (1604 - 1673 ): Họa sĩ Hà Lan