 |
| Tranh©Gerard van Honthorst (1592-1656) |
Niềm kiêu hãnh cao sang trong mọi nét
Vết suy tư trên vầng trán chàng ta.
Mỗi con tim đều bị chàng chiếm ngự,
Bertrand de Born (1), người thi sĩ rong ca (2).
Thanh âm ngọt của chàng thuần hóa
Sư tử cái Plantagenet vương triều, (3)
Hai con trai và cả cô gái yêu,
Chàng hát tất cả sa vào lưới.
Hay sao chàng quyến rũ người cha nữa!
Cơn lôi đình tan vào lệ dòng tuôn,
Khi vua nghe chàng nói lời êm ái
Thi sĩ rong ca, Bertrand de Born.
©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Bertrand de Born từ chùm Romanzen (Những bài ca tình sử) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.
Bertrand de Born
Heinrich Heine (1797-1856)
Ein edler Stolz in allen Zügen,
Auf seiner Stirn Gedankenspur,
Er konnte jedes Herz besiegen,
Bertrand de Born, der Troubadour.
Es kirrten seine süßen Töne
Die Löwin des Plantagenets;
Die Tochter auch, die beiden Söhne,
Er sang sie alle in sein Netz.
Wie er den Vater selbst betörte!
In Tränen schmolz des Königs Zorn,
Als er ihn lieblich reden hörte,
Den Troubadour, Bertrand de Born.
Chú thích của người dịch:
(1) Bertrand de Born: (1140-1215); Nam tước Pháp, thi sĩ rong ca nổi tiếng của thế kỷ 12. Huyền thoại về Bertrand de Born được nhiều nhà văn, nhà thơ (Dante Alighieri, Heinrich Heine, Erza Pound, Lion Feuchtwänger vv.) khai thác ở những motiv khác nhau.
(2) Troubadour/Trobador: Khái niệm chung chỉ những nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ cung đình thời Trung cổ. Truyền thống ca thơ có từ thời Homer, ở đây cho phép dịch là thi sĩ rong ca, kẻ ca thơ của mình.
(3) Nhà Anjou-Plantagenêt là dòng họ vương triều gốc Pháp có thế lực và ảnh hưởng lớn thời Trung cổ.
Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.
George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).
Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“
„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“
Tranh của Gerard van Honthorst (Gerrit van Honthorst; 1592-1656): Họa sĩ Hà Lan
Mỗi con tim đều bị chàng chiếm ngự,
Bertrand de Born (1), người thi sĩ rong ca (2).
Thanh âm ngọt của chàng thuần hóa
Sư tử cái Plantagenet vương triều, (3)
Hai con trai và cả cô gái yêu,
Chàng hát tất cả sa vào lưới.
Hay sao chàng quyến rũ người cha nữa!
Cơn lôi đình tan vào lệ dòng tuôn,
Khi vua nghe chàng nói lời êm ái
Thi sĩ rong ca, Bertrand de Born.
©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Bertrand de Born từ chùm Romanzen (Những bài ca tình sử) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.
Bertrand de Born
Heinrich Heine (1797-1856)
Ein edler Stolz in allen Zügen,
Auf seiner Stirn Gedankenspur,
Er konnte jedes Herz besiegen,
Bertrand de Born, der Troubadour.
Es kirrten seine süßen Töne
Die Löwin des Plantagenets;
Die Tochter auch, die beiden Söhne,
Er sang sie alle in sein Netz.
Wie er den Vater selbst betörte!
In Tränen schmolz des Königs Zorn,
Als er ihn lieblich reden hörte,
Den Troubadour, Bertrand de Born.
Chú thích của người dịch:
(1) Bertrand de Born: (1140-1215); Nam tước Pháp, thi sĩ rong ca nổi tiếng của thế kỷ 12. Huyền thoại về Bertrand de Born được nhiều nhà văn, nhà thơ (Dante Alighieri, Heinrich Heine, Erza Pound, Lion Feuchtwänger vv.) khai thác ở những motiv khác nhau.
(2) Troubadour/Trobador: Khái niệm chung chỉ những nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ cung đình thời Trung cổ. Truyền thống ca thơ có từ thời Homer, ở đây cho phép dịch là thi sĩ rong ca, kẻ ca thơ của mình.
(3) Nhà Anjou-Plantagenêt là dòng họ vương triều gốc Pháp có thế lực và ảnh hưởng lớn thời Trung cổ.
Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.
George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."
„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).
Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“
„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“
Tranh của Gerard van Honthorst (Gerrit van Honthorst; 1592-1656): Họa sĩ Hà Lan
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét