Kỵ sĩ Olaf

Heinrich Heine (1797-1856)    

Tranh của © Rembrandt van Rijn (1606-1669)

1

Hai người đàn ông đứng trước thánh đường,
Cả hai mặc váy giáp trụ đỏ,
Người thứ nhất là đức vua
Còn kẻ kia là tên đao phủ.

Hướng về tên đao phủ nhà vua nói:
„Ta nhận ra ở khúc hát lâm ly
Của cha cố, rằng đã xong hôn lễ
Hãy sẵn giơ cây rìu tốt của mi!“

Chuông rền rã, đại phong cầm gào rú,
Từ nhà thờ dân chúng tràn ra;
Đám rước linh đình, kia đứng giữa
Đôi rể dâu trang điểm phấn hoa.

Như thây ma nhợt, buồn và ngượng
Nhìn kìa con gái vua đẹp tươi:
Olaf (1) anh chàng trông hỗn hào, lanh lợi
Và cái miệng hồng của gã mỉm cười.

Và cái miệng cười tươi đỏ thắm
Chàng ta nói với nhà vua buồn rầu:
„Chào sáng mai tốt lành, thưa nhạc phụ
Ngày hôm nay con sẽ rơi đầu.

Con phải chết hôm nay, ôi hãy để
Cho con còn sống tới giữa đêm,
Để cho con liên hoan đám cưới
Với tiệc tùng và điệu vũ đuốc thiêng.

Hãy để con sống, để con sống,
Cho tới khi chén cuối uống sạch bem
Lúc điệu vũ cuối cùng nhảy hết
Hãy cho con sống tới nửa đêm!“

Nhà vua nói với tên đao phủ:
„ Thằng rể ta sống chết từng giờ
Cuộc đời nó đến giữa đêm là hết
Lưỡi rìu mi bén, hãy sẵn giơ!“

2

Chàng Olaf ngồi dự tiệc đám cưới,
Chàng ta nốc cạn cốc cuối cùng.
Vợ của chàng đứng tựa vai chồng
Và thở dài -
Tên đao phủ đứng trước ngay song cửa.

Điệu vũ vòng bắt đầu, chàng Olaf giữ chặt
Lấy người vợ trẻ của mình, và hấp tấp quay cuồng,
Họ nhảy trong bập bùng ánh đuốc
Điệu vũ cuối cùng -
Tên đao phủ đứng trước ngay song cửa.

Vĩ cầm vang âm thanh vui nhộn nhã
Cây sáo thở dài e sợ và buồn.
Ai nhìn thấy cả hai khiêu vũ
Sẽ giật thót hoảng hồn -
Tên đao phủ đứng trước ngay song cửa.

Và như họ nhảy múa, trong phòng ồn ã,
Chàng Olaf thầm thì với vị hôn thê:
-„ Em không biết, anh yêu em dường bao
Nấm mồ cũng như thế lạnh sao-„
Tên đao phủ đứng trước ngay song cửa.

3

Chàng Olaf, giữa đêm giờ điểm
Cuộc đời mi thôi đã trôi xuôi!
Như đứa con một ông hoàng, mi đã
Thoải mái thay hưởng thụ cuộc đời.

Các thầy tu lầm rầm khấn người chết,
Hắn sẵn đứng đó với lưỡi rìu sáng quắc lên,
Ấy người đàn ông trong váy giáp đỏ
Trước khối người đen.

Chàng Olaf bước xuống dưới điện
Tức thì gươm, đèn sáng chói ngời.
Cái miệng thắm đỏ của kỵ sĩ mủm mỉm
Miệng cười tủm tỉm, chàng ta cất lời:

„Ta ban phước mặt trời, ta ban phước mặt nguyệt
Và vì sao đang lơ lửng trên trời
Ta cũng ban phước cho con chim nhỏ
Đang líu lo trong tầng khí trên khơi.

Ta ban phước cho biển, ta ban phước đất liền
Trên đồng nội những bông hoa,
Ta ban phước hoa tím, chúng sao hiền dịu
Như đôi mắt của người vợ ta.

Mắt hoa tím của vợ ta, ơi hỡi
Vì chúng mi ta mất đời xanh!
Ta cũng ban phước cây cơm cháy
Nơi em từng dâng hiến cho anh.“

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Kỵ sĩ Olaf từ chùm Romanzen (Những bài ca tình sử) của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.

Ritter Olaf

Heinrich Heine (1797-1856)

1

Vor dem Dome stehn zwei Männer,
Tragen beide rote Röcke,
Und der eine ist der König,
Und der Henker ist der andre.

Und zum Henker spricht der König:
»Am Gesang der Pfaffen merk ich,
Daß vollendet schon die Trauung -
Halt bereit dein gutes Richtbeil.«

Glockenklang und Orgelrauschen,
Und das Volk strömt aus der Kirche;
Bunter Festzug, in der Mitte
Die geschmückten Neuvermählten.

Leichenblaß und bang und traurig
Schaut die schöne Königstochter;
Keck und heiter schaut Herr Olaf;
Und sein roter Mund, der lächelt.

Und mit lächelnd rotem Munde
Spricht er zu dem finstern König:
»Guten Morgen, Schwiegervater,
Heut ist dir mein Haupt verfallen.

Sterben soll ich heut - O, laß mich
Nur bis Mitternacht noch leben,
Daß ich meine Hochzeit feire
Mit Bankett und Fackeltänzen.

Laß mich leben, laß mich leben,
Bis geleert der letzte Becher,
Bis der letzte Tanz getanzt ist -
Laß bis Mitternacht mich leben!«

Und zum Henker spricht der König:
»Unserm Eidam sei gefristet
Bis um Mitternacht sein Leben -
Halt bereit dein gutes Richtbeil.«

2

Herr Olaf sitzt beim Hochzeitschmaus,
Er trinkt den letzten Becher aus.
An seine Schulter lehnt
Sein Weib und stöhnt -
Der Henker steht vor der Türe.

Der Reigen beginnt, und Herr Olaf erfaßt
Sein junges Weib, und mit wilder Hast
Sie tanzen, bei Fackelglanz,
Den letzten Tanz -
Der Henker steht vor der Türe.

Die Geigen geben so lustigen Klang,
Die Flöten seufzen so traurig und bang!
Wer die beiden tanzen sieht,
Dem erbebt das Gemüt -
Der Henker steht vor der Türe.

Und wie sie tanzen, im dröhnenden Saal,
Herr Olaf flüstert zu seinem Gemahl:
»Du weißt nicht, wie lieb ich dich hab -
So kalt ist das Grab -«
Der Henker steht vor der Türe.

3

Herr Olaf, es ist Mitternacht,
Dein Leben ist verflossen!
Du hattest eines Fürstenkinds
In freier Lust genossen.

Die Mönche murmeln das Totengebet,
Der Mann im roten Rocke,
Er steht mit seinem blanken Beil
Schon vor dem schwarzen Blocke.

Herr Olaf steigt in den Hof hinab,
Da blinken viel Schwerter und Lichter.
Es lächelt des Ritters roter Mund,
Mit lächelndem Munde spricht er:

»Ich segne die Sonne, ich segne den Mond,
Und die Stern, die am Himmel schweifen.
Ich segne auch die Vögelein,
Die in den Lüften pfeifen.

Ich segne das Meer, ich segne das Land,
Und die Blumen auf der Aue.
Ich segne die Veilchen, sie sind so sanft
Wie die Augen meiner Fraue.

Ihr Veilchenaugen meiner Frau,
Durch euch verlier ich mein Leben!
Ich segne auch den Holunderbaum,
Wo du dich mir ergeben.«

Chú thích của người dịch:

(1) Bài ballad kể về chàng kỵ sĩ Olaf lén đoạt con gái nhà vua và vì thế phải chịu chết.

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của © Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606-1669) Họa sĩ Hà Lan.