Childe Harold

Heinrich Heine (1797-1856)       

Tranh © William Turner (1775-1851): Họa sĩ Anh

Một con thuyền đen, khỏe khoắn
Về kia buồn bã xuôi dòng.
Người canh thi hài, che mặt
Và ngổi im lặng ở trong.

Nhà thơ chết, nằm lặng lẽ
Lộ ra gương mặt trần phơi:
Đôi mắt màu xanh còn ngước
Nhìn lên ánh sáng bầu trời.

Từ biển sâu vang như thể một
Vị hôn thê - tiên cá ốm gọi lên
Và sóng dâng đập vỡ tan thuyền
Dội như tiếng kêu than nức nở.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Childe Harold từ chùm Romanzen của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.

Childe Harold (1)

Eine starke, schwarze Barke
Segelt trauervoll dahin.
Die vermummten und verstummten
Leichenhüter sitzen drin.

Toter Dichter, stille liegt er,
Mit entblößtem Angesicht;
Seine blauen Augen schauen
Immer noch zum Himmelslicht.

Aus der Tiefe klingts, als riefe
Eine kranke Nixenbraut,
Und die Wellen, sie zerschellen
An dem Kahn, wie Klagelaut.

Chú thích của người dịch:

(1) George Gordon Noel Byron, Lord Byron (1788-1924): Thi hào Anh, tác giả của tập anh hùng ca Cuộc hành hương của Childe Harold, nhân vật mang nhiều nét tự thuật, như hóa thân của cuộc đời ông. Lord Byron chết khi tham gia cuộc chiến giành độc lập và tự do của Hy Lạp. Thi hài ông được quàn trên con thuyền chở về nước Anh. Heinrich Heine viết bài thơ Childe Harold tưởng nhớ Lord Byron - người thi sĩ đại diện trào Lãng mạn.

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh của William Turner (1775-1851): Họa sĩ Anh.