Gọi hồn

Heinrich Heine (1797-1856)    

Tranh©Peter von Rubens (1577- 1660)

Tu sĩ trẻ Phanxicô (1) đơn độc
Ngồi trong căn buồng của nhà tu,
Chàng đọc cuốn thần chú cổ xưa
Mang tên Sự cưỡng bách của địa ngục.

Và khi giữa đêm giờ điểm khắc,
Chàng không sao chịu được lâu thêm,
Mấp mày môi nhợt nhạt chàng gọi
Những quỉ thần ở cõi âm lên.

Hởi các thánh thần! Lấy ra khỏi mộ
Xác người đàn bà đẹp nhất cho ta
Cho đêm nay hãy làm họ tỉnh dậy
Ta muốn lòng ở đó thăng hoa.

Chàng niệm một câu gì rối rắm
Tức thì ước nguyện được đáp đền
Người đẹp tội nghiệp đã chết đến liền
Nàng bận đồ vải mền trắng toát.

Ánh mắt nàng buồn. Từ lồng ngực lạnh
Tiếng thở dài đau đớn dâng lên
Người chết đến ngồi bên tu sĩ
Họ nhìn nhau chăm chú, và lặng im.

©® Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức bài thơ Gọi hồn từ chùm Romanzen của tập Neue Gedichte - Những bài thơ mới.

Die Beschwörung

Heinrich Heine (1797-1856)

Der junge Franziskaner sitzt
Einsam in der Klosterzelle,
Er liest im alten Zauberbuch,
Genannt der Zwang der Hölle.

Und als die Mitternachtstunde schlug,
Da konnt er nicht länger sich halten,
Mit bleichen Lippen ruft er an
Die Unterweltsgewalten.

Ihr Geister! holt mir aus dem Grab
Die Leiche der schönsten Frauen,
Belebt sie mir für diese Nacht,
Ich will mich dran erbauen.

Er spricht das grause Beschwörungswort,
Da wird sein Wunsch erfüllet,
Die arme verstorbene Schönheit kommt,
In weißen Laken gehüllet.

Ihr Blick ist traurig. Aus kalter Brust
Die schmerzlichen Seufzer steigen.
Die Todte setzt sich zu dem Mönch,
Sie schauen sich an und schweigen.

Chú thích của người dịch;

(1) Tu sĩ Phan Sinh (Franziskaner) là những tu sĩ Công giáo Rôma thuộc các dòng tu do Thánh Phanxicô thành Assisi sáng lập. Dòng tu nổi bật nhất trong nhóm Phan Sinh là Dòng Anh Em Hèn Mọn, thường được gọi đơn giản là "tu sĩ Phan Sinh" hoặc "tu sĩ Phanxicô". (wikipedia)

Heinrich Heine (1797-1856): Nhà thơ, nhà văn và nhà báo, tác gia hàng thi hào Đức, đại diện cuối cùng và là người vựợt bỏ trào lưu Lãng mạn, có thi phẩm được phổ nhạc và dịch ra tiếng nước ngòai nhiều nhất. Độc giả Việt Nam biết tới và yêu mến Heinrich Heine ngay từ tập thơ đầu tiên gồm nhiều bản dịch từ tiếng Pháp của các nhà thơ Việt Nam, có thể kể Tế Hanh, Hòang Trung Thông, Đào Xuân Quý.

George Sand viết về Heine:
„...Heine nói ra những điều rất độc địa, và những câu chuyện tiếu của ông đâm trúng tim đen. Người ta cho rằng về bản chất ông là người độc ác, nhưng không có gì sai hơn thế. Lòng dạ ông tốt, cũng như miệng lưỡi ông ấy tệ. Ông tính dịu dàng, ân cần, dâng hiến, lãng mạn trong tình yêu, vâng yếu đuối nữa và một người đàn bà có thể thoải mái thống trị ông."

„Heine sagt sehr bissige Sachen, und seine Witze treffen ins Schwarze. Man hält ihn für von Grund auf böse, aber nichts ist falscher; sein Herz ist so gut wie seine Zunge schlecht ist. Er ist zärtlich, aufmerksam, aufopfernd, in der Liebe romantisch, ja schwach, und eine Frau kann ihn unbegrenzt beherrschen.“ (George Sand).

Friedrich Nietzsche viết về Heinrich Heine:
"Heinrich Heine đã cho tôi khái niệm cao nhất về một nhà thơ trữ tình. Tôi đã hoài công kiếm tìm trong mọi vương quốc của những kỷ ngàn năm một thứ âm nhạc da diết và ngọt ngào tương tự. Ông có một sự độc địa của thánh thần, thiếu thứ đó tôi nào đâu nghĩ nổi điều hoàn hảo (...).- Và ông ấy sử dụng tiếng Đức ra sao! Sẽ có lần người ta nói, xét cho cùng Heine và tôi là những nghệ sĩ đầu tiên của tiếng Đức.“

„Den höchsten Begriff vom Lyriker hat mir Heinrich Heine gegeben. Ich suche umsonst in allen Reichen der Jahrtausende nach einer gleich süßen und leidenschaftlichen Musik. Er besaß eine göttliche Bosheit, ohne die ich mir das Vollkommene nicht zu denken vermag (…). – Und wie er das Deutsche handhabt! Man wird einmal sagen, dass Heine und ich bei weitem die ersten Artisten der deutschen Sprache gewesen sind.“

Tranh Thánh Phanxicô thành Assisi của Peter von Rubens (1577- 1660): Họa sĩ người Flemish thời Barock, nhà ngoại giao.